Ngày xưa, mỗi độ hè về, Tiếng Tu Hú Kêu lại vang vọng khắp làng quê, gắn liền với những mùa vải chín ngọt ngào. Tiếng kêu ấy không phải là tiếng hót du dương, mà là những âm thanh lặp lại, dồn dập, hướng thẳng lên bầu trời.
Loài chim tu hú, với thân hình nhỏ nhắn tựa chim chào mào, bộ lông màu than chì và chiếc đuôi dài, thường bay lượn trên cao, đơn độc một mình. Cái tên “tu hú” có lẽ xuất phát từ chính tiếng kêu đặc trưng, như lời thúc giục mùa hè đến. Hết hè, chim tu hú lại im bặt, chờ đến mùa hè năm sau mới cất tiếng gọi.
Tiếng kêu “tu hú, tu hú…” vang vọng giữa không gian xanh thẳm, nhưng dường như lại mang một chút vô nghĩa. Không ai biết chúng kêu gọi bầy đàn hay chỉ đơn giản muốn khẳng định sự tồn tại của mình.
Hình ảnh chim tu hú đã đi vào thơ ca, nhạc họa, trở thành biểu tượng của mùa hè. “Tiếng chim tu hú gọi hè…”, hay “Tu hú kêu, tu hú kêu mùa vải chín đầy ước mơ huy hoàng…” là những câu hát quen thuộc, gợi nhắc về một thời tuổi thơ tươi đẹp.
Có một thời, người ta đồn rằng chim tu hú mang mầm bệnh màng não ở trẻ em khi rỉa mỏ vào quả vải. Nhưng đó chỉ là những nghi ngờ vô căn cứ. Bệnh màng não có lẽ chỉ trùng hợp xuất hiện vào mùa vải, mùa chim tu hú cất tiếng, gây nên sự hiểu lầm đáng tiếc.
Điều đặc biệt ở loài chim này là tập tính đẻ nhờ. Chim tu hú không tự xây tổ, không tự ấp trứng, nuôi con. Chúng lén lút tìm đến tổ chim cu gáy hoặc các loài chim khác, ăn trứng của chủ nhà, đẻ trứng của mình vào đó, rồi ung dung bay đi.
Có lẽ vì lối sống ký sinh này mà số lượng chim tu hú ngày càng trở nên hiếm hoi. Rừng xanh dần mất đi, và cùng với đó, tiếng tu hú kêu gọi hè cũng ngày càng thưa thớt.
Mất đi tiếng chim tu hú, không chỉ là mất đi một loài chim, mà còn là mất đi một phần ký ức tuổi thơ, một âm thanh đặc trưng của mùa hè. Những ngày hè oi ả, gió nồm nam thổi, ta lại thấy nhớ tiếng chim tu hú, một nỗi nhớ mà thế hệ trẻ ngày nay không có được.
