Vợ chồng tôi chuyển đến Irvine khi con cái bắt đầu tuổi đến trường. Nhìn các con tung tăng đến trường, lòng tràn ngập hạnh phúc. Thời gian trôi nhanh, lũ trẻ đã khôn lớn và bay đi, căn nhà rộng lớn giờ chỉ còn lại hai ông bà.
Nhà vắng, chim trời kéo đến làm tổ. Cuộc sống hưu trí trôi qua thanh thản, tôi có thói quen nhâm nhi cà phê sáng và quan sát cảnh vật.
Mùa xuân năm ấy, một đôi bạn đặc biệt đã đến… Vợ chồng chim Cu Đất chọn mái hiên nhà tôi làm tổ ấm. Tiếng gáy của chúng buồn man mác nhưng đó lại là tiếng gọi tình yêu của chim trống dành cho chim mái. Chúng sống có đôi, cùng nhau ấp trứng, nuôi con, một hình ảnh gia đình lý tưởng mà con người luôn mơ ước.
Từ cửa sổ, tôi có thể bí mật quan sát đôi chim. Chim trống có thân hình đầy đặn hơn chim mái. Đôi mắt chim Cu Đất thật đẹp, ngây thơ, thanh tịnh, mang đến cảm giác bình yên. Sau màn ân ái, chim mái mang thai và cả hai cùng nhau tìm nơi làm tổ.
Chim mái chọn một vị trí dưới mái hiên nhà tôi. Chim trống chiều theo ý vợ, tha về những cành khô để nàng xây tổ. Tổ ấm hoàn thành, nàng đẻ hai trứng, vợ chồng thay phiên nhau ấp ủ. Khi chim con ra đời, cả hai cùng nhau kiếm mồi nuôi con.
Khoảng năm giờ chiều, khi nắng đã dịu, vợ chồng chim thường đứng bên nhau trên giàn dậu trước phòng bếp. Cảnh tượng ấy khiến tôi cảm động. Vợ tôi cũng vừa tan làm về, chúng tôi cùng nhau ngắm nhìn đôi chim rỉa lông, chùi mỏ, âu yếm nhau. Chim mái rên rỉ khe khẽ, rồi rúc đầu vào lông chim trống.
Nếu đứng bên cửa phòng, tôi có thể chiêm ngưỡng cảnh gia đình chim đầm ấm ở cả hai nơi. Chim con no nê ngủ say trong tổ, còn bố mẹ thì âu yếm nhau trên hàng dậu. Tôi quay lại khoe với vợ thì thấy nàng cũng đang mỉm cười.
Khi nắng tắt, chim mẹ về bên con. Mẹ nằm giữa, hai con hai bên, ủ ấm cho nhau. Chim bố thì một mình trên mái nhà, tựa như một thi sĩ ngắm hoàng hôn. Dù không ngủ cùng vợ con, nhưng mỗi sáng sớm, chim bố lại bay quanh tổ, thay vợ ấp trứng.
Nhìn tổ chim nhỏ bé, tôi tò mò suy nghĩ. Tổ chỉ đủ cho chim mẹ và hai con, vậy chim bố ngủ ở đâu mỗi đêm? Liệu chàng có lập phòng nhì như đàn ông loài người?
Mỗi chiều, khi hoàng hôn buông xuống, chim bố đứng giữa trời, có lẽ chàng đang tự mãn vì đã hoàn thành bổn phận với gia đình? Tôi cố gắng đoán xem chim nghĩ gì sau những giây phút ân ái, nhưng vẫn không thể hiểu thấu lòng chim.
Thế rồi một buổi sáng, tôi không thấy đôi bạn ấy nữa. Chim con đã đủ lông cánh bay xa, bố mẹ chúng cũng rời tổ ấm. Gia đình chim rời đi không một lời từ biệt. Tôi bắc thang lên xem và thấy tổ chim được xây rất công phu.
Ngắm cái tổ rơm tiêu điều, lòng tôi buồn mênh mang. Tôi phá đi và dọn dẹp cho ngôi nhà sạch sẽ. Vợ chồng chim đã ở đây gần một tháng xuân, rồi đường ai nấy đi, không chút bận bịu.
Chim đi rồi… Tôi đọc sách để tìm hiểu về chúng. Hóa ra, người đời thường lầm tưởng về chim Cu Đất. Chúng yêu nhau suốt đời, chung thủy từ lúc trưởng thành cho đến khi lìa trần. Đó là ý trời, và vì sống theo ý trời nên chim “đạo đức”, ngay thẳng hơn cả những giáo huấn của loài người.
Qua bao thế kỷ, tình người vẫn điêu ngoa, gian dối. Phải chăng tiếng chim Cu êm ái là tiếng lòng thánh thót nên đẹp và trong sáng? Còn tiếng hát loài người “Yêu ai yêu cả một đời…” vừa nghe xong, chúng ta đã có ý nghĩ hoài nghi.
Câu chuyện tình của đôi bạn Dove đến đây vẫn chưa kết thúc. Đầu xuân năm sau, chúng tôi lại thấy vợ chồng Cu Đất tha cành khô đến làm tổ tại chỗ cũ. Chim mái lại mang thai và đẻ trứng. Bình minh đầu ngày, tôi lại được nghe tiếng chim “cúc cu” rộn ràng. Buổi chiều, vợ chồng lại nhìn chúng đứng trên hàng dậu âu yếm nhau.
Tôi vui vì có bạn. Hạnh phúc thay gia đình chim Cu! Chúng cư xử hiền hòa, yêu thương nhau. Đôi khi tôi so sánh loài chim với loài người. Mối tình già nào cũng mang ít nhiều mâu thuẫn, không suôn sẻ như tình yêu của chim Cu Đất.
Mỗi độ xuân về, tôi lại chờ đợi. Đôi chim lại bay đến xây tổ, chắc hẳn nàng yêu chồng quá nên lại thai nghén? Vợ chồng tôi mỗi năm mỗi già, sức khỏe yếu dần, tính tình khó khăn hơn. Chuyện đời vốn dĩ chẳng lúc nào bằng phẳng, mà luôn chất chứa rủi ro, hận thù.
Hôm ấy, tôi về nhà vào giữa trưa và thấy lông chim bay tơi tả, vài vết máu loang lổ trên giàn dậu. Tim tôi đập mạnh, biết có án mạng xảy ra. Hai chim con ngủ gục trên nóc nhà, thỉnh thoảng kêu khẽ. Bố mẹ chúng vắng tổ, không biết ai đã bị giết?
Đến chiều, vợ tôi về, chúng tôi cùng nhau quan sát và thấy một con chim đã chết dưới đất, con còn lại thì quằn quại vì bị kiến cắn. Tôi ẵm chim xuống cho vợ chăm sóc, rồi dọn sạch đàn kiến.
Chim con chưa mọc lông nên vợ tôi ủ ấm cho nó. Quả nhiên gần tối, tôi thấy một con chim bay về xòe cánh ấp. Không biết là chim bố hay mẹ? Suốt bữa cơm tối, vợ chồng tôi không ngớt bàn chuyện gia đình chim. Chúng tôi buồn vì đoán rằng chim bố hoặc mẹ đã bị diều hâu hay quạ đen ăn thịt, và chim con xấu số đã được chôn cất trước nhà.
Tảng sáng hôm sau, tôi ra thăm tổ chim thì thấy chim con đã chết trong tổ. Thế là hai nấm mộ chim sơ sinh được an táng gần nhau. Kể từ hôm ấy, Dove không bao giờ trở lại.
Vợ chồng tôi nhận ra rằng tai nạn của gia đình Dove có thể xảy đến với bất cứ ai. Không ai biết trước tương lai. Bất hạnh đến bất ngờ. Với tuổi già, chỉ có hôm nay là quan trọng, vậy thì một ngày với tuổi già là quý giá.
Chỉ một tai nạn bất ngờ ập đến đã kéo sập tổ ấm gia đình Dove. Chuyện tình hạnh phúc và bất hạnh của đôi bạn Dove là những bài học quý giá cho mối tình già của vợ chồng tôi. Bao khó khăn vô nghĩa tan biến.
Yêu không có nghĩa là ôm nhau ngủ hằng đêm, mà là cứ tự do bay nhảy nhưng vẫn giữ tình chung thủy. Yêu là biết quên mình để yêu người chung tình như chim Cu Đất! Cảm ơn Cu Đất và cảm ơn Em.