Tỉ lệ đóng vai trò quan trọng trong việc biểu diễn chính xác các đối tượng trên bản vẽ kỹ thuật. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm tỉ lệ, phân loại và cách sử dụng chúng, đặc biệt tập trung vào “Tỉ Lệ 2 1 Là Gì” trong ngữ cảnh bản vẽ kỹ thuật.
Tỉ Lệ Là Gì?
Theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7286:2003 (ISO 5455 : 1979), tỉ lệ (Scales) là tỷ số giữa kích thước dài của một phần tử vật thể được biểu diễn trên bản vẽ gốc so với kích thước dài thực tế của chính phần tử đó.
Lưu ý quan trọng: Tỉ lệ của bản in có thể khác với tỉ lệ của bản vẽ gốc. Điều này cần được xem xét khi làm việc với các bản vẽ đã in.
Bản vẽ kỹ thuật minh họa sự khác biệt giữa kích thước thực tế và kích thước trên bản vẽ.
Phân Loại Tỉ Lệ Trong Bản Vẽ Kỹ Thuật
Tỉ lệ được chia thành 3 loại chính:
- Tỉ lệ nguyên hình (Full scale): Tỉ lệ 1:1. Kích thước trên bản vẽ bằng với kích thước thực tế.
- Tỉ lệ phóng to (Enlargement scale): Tỉ lệ lớn hơn 1:1. Ví dụ: 2:1, 5:1, 10:1… Tỉ lệ này được sử dụng khi cần biểu diễn chi tiết các bộ phận nhỏ mà nếu vẽ ở tỉ lệ 1:1 sẽ khó nhìn rõ.
- Tỉ lệ thu nhỏ (Reduction scale): Tỉ lệ nhỏ hơn 1:1. Ví dụ: 1:2, 1:5, 1:10, 1:100… Tỉ lệ này được sử dụng khi cần biểu diễn các đối tượng lớn trên một khổ giấy nhỏ hơn.
Vậy, tỉ lệ 2 1 là gì? Tỉ lệ 2:1 là tỉ lệ phóng to, có nghĩa là kích thước của đối tượng trên bản vẽ lớn gấp đôi so với kích thước thực tế của nó.
Ký Hiệu Tỉ Lệ Trên Bản Vẽ Kỹ Thuật
Ký hiệu tỉ lệ thường bao gồm chữ “TỈ LỆ” và theo sau là tỷ số. Ví dụ:
- TỈ LỆ 1:1 (tỉ lệ nguyên hình)
- TỈ LỆ 2:1 (tỉ lệ phóng to)
- TỈ LỆ 1:2 (tỉ lệ thu nhỏ)
Để tránh gây nhầm lẫn, chữ “TỈ LỆ” có thể được bỏ qua. Khi đó, tỉ lệ chỉ được ghi đơn giản là 1:1, 2:1 hoặc 1:2.
Tỉ Lệ Ưu Tiên Sử Dụng Trong Bản Vẽ Kỹ Thuật
TCVN 7286:2003 (ISO 5455 : 1979) quy định các tỉ lệ ưu tiên sử dụng trong bản vẽ kỹ thuật:
| Loại | Tỉ lệ quy định |
|---|---|
| Tỉ lệ phóng to | 50:1, 5:1, 20:1, 2:1, 10:1 |
| Tỉ lệ nguyên hình | 1:1 |
| Tỉ lệ thu nhỏ | 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000, 1:10000 |
Lưu ý: Trong một số trường hợp đặc biệt, có thể sử dụng các tỉ lệ khác ngoài các tỉ lệ quy định, miễn là tỉ lệ đó bằng một tỉ lệ quy định nhân với 10 mũ nguyên. Trong những trường hợp đặc biệt, vì lý do chức năng, không thể áp dụng các tỉ lệ quy định thì có thể chọn các tỉ lệ trung gian.
Sử dụng tỉ lệ phóng to để hiển thị rõ ràng các chi tiết rất nhỏ.
Cách Ghi Tỉ Lệ Trên Bản Vẽ Kỹ Thuật
- Tỉ lệ chính của bản vẽ phải được ghi trong khung tên.
- Nếu sử dụng nhiều tỉ lệ khác nhau trên cùng một bản vẽ, tỉ lệ chính được ghi trong khung tên, còn các tỉ lệ khác được ghi ngay cạnh con số chú dẫn của chi tiết tương ứng hoặc cạnh chữ cái chỉ tên của hình chiếu hoặc hình cắt tương ứng.
Hiểu rõ về tỉ lệ và cách sử dụng chúng là yếu tố then chốt để đọc và tạo ra các bản vẽ kỹ thuật chính xác và dễ hiểu. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về “tỉ lệ 2 1 là gì” cũng như các khía cạnh khác liên quan đến tỉ lệ trong bản vẽ kỹ thuật.
