Sau nhiều năm cân nhắc, vua Khải Định đã chọn núi Châu Chữ (nay là xã Thủy Bằng, thành phố Huế) để xây dựng lăng mộ của mình. Ngọn núi này sau đó được đổi tên thành núi Ứng, và lăng mộ được đặt tên là Ứng Lăng.
Tiểu Sử Vua Khải Định
Vua Khải Định, vị vua thứ 12 của triều Nguyễn, tên thật là Nguyễn Phúc Bửu Đảo (hay Nguyễn Phúc Tuấn), sinh năm 1885. Ông là con trai trưởng của vua Đồng Khánh và bà Tiên Cung Dương Thị Thục. Lên ngôi năm 1916 sau khi vua Duy Tân bị lưu đày, Khải Định trị vì trong bối cảnh đất nước chịu sự chi phối mạnh mẽ của thực dân Pháp.
Năm 1922, vua Khải Định có chuyến công du sang Pháp. Chuyến đi này đã ảnh hưởng lớn đến quan niệm kiến trúc và mỹ thuật của nhà vua. Ông qua đời năm 1925 ở tuổi 41.
Kiến Trúc Xây Dựng Lăng Khải Định
Ứng Lăng tọa lạc trên đồi cao, hướng Tây Nam. Núi Tứ Tượng đóng vai trò “tiền án”, núi Kim Sơn là “Thanh Long” và dãy núi Chóp Vung là “Bạch Hổ”. Dòng suối Châu Ê chảy ngang chân núi tạo thành yếu tố “Minh đường” trong phong thủy. Lăng có mặt bằng hình chữ nhật, dài 117m và rộng 48,5m, với 127 bậc cấp chia thành 5 tầng sân.
Ứng Lăng có diện tích khiêm tốn, nhưng lại là lăng xây cao nhất, tốn kém nhất và mất nhiều thời gian xây dựng nhất trong các lăng tẩm của triều Nguyễn (1920-1931). Để xây dựng lăng, vua Khải Định đã sử dụng nhiều vật liệu bền vững, cả trong nước và nhập khẩu từ Pháp, Trung Quốc, Nhật Bản.
Lăng được xây dựng dưới sự chỉ huy của đô thống phủ Lê Văn Bả và các nghệ nhân nổi tiếng. Để có kinh phí xây dựng, vua Khải Định đã cho tăng thuế 30%, gây nên sự bất bình trong dân chúng.
Lăng Khải Định là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Đông – Tây, Á – Âu, Kim – Cổ. Hàng rào có hình thánh giá, bên cạnh là các tòa sen. Cổng chính có lăng trụ hình tháp (ảnh hưởng kiến trúc Ấn Độ), trụ đèn mang hoa văn đình làng miền Bắc, và cửa sắt mang phong cách phương Tây.
Các Công Trình Bên Trong Lăng Vua Khải Định
Sân Chầu – Nhà Bia
Bước qua cổng chính là tầng sân thứ nhất, với hai nhà Tả, Hữu Trực phòng (hiện là nơi trưng bày tư liệu về lăng). Tầng sân thứ hai có nhà Bi Đình, phía trước có Vũ Môn. Bi Đình xây theo kiểu bát giác, bên trong có bia đá “Thánh Đức Thần Công” do vua Bảo Đại dựng. Hai bên sân Bái Đình là tượng quan văn, quan võ, binh lính, ngựa, voi. Cuối sân là hai trụ biểu cao trên 10m, chóp trụ có kiến trúc Stupa Ấn Độ, trang trí hoa văn Hy Lạp.
Thiên Định Cung
Cung Thiên Định là công trình chính, nằm ở vị trí cao nhất của lăng. Tiền sảnh trang trí hoa văn chữ “Triện” và mặt “Hổ phù”. Bên trên cửa chính có ba chữ “Thiên Định Cung”.
Cung Thiên Định có cấu trúc ba gian. Gian giữa là Khải Thành Điện, nơi đặt án thờ và chân dung vua Khải Định. Hai bên là nhà Tả Hữu Trực phòng. Phía sau án thờ là Huyền Cung (mộ vua). Toàn bộ điện Khải Thành trang trí hoa văn, phù điêu sành sứ và thủy tinh màu. Nội dung các bức tranh thể hiện quan niệm “Tam giáo đồng nguyên”.
Ba bức bích họa tuyệt đẹp trên trần nhà Khải Thành Điện có tên gọi “Cửu Long ẩn vân”.
Phía trên tượng vua là chiếc Bửu tán đúc bằng xi măng ghép sành sứ. Bên trong lòng Bửu tán trang trí hình rồng ngậm chữ “Thọ”.
Sau tượng vua Khải Định là hình ảnh mặt trời đang lặn. Quanh tường còn có các vòng hoa từ lễ tang của nhà vua.
Huyền Cung (Mộ Vua)
Đường hầm toại đạo bắt đầu từ bên ngoài cửa chính Cung Thiên Định, chạy xuyên suốt vào cung điện và dừng ở vị trí trung tâm, nơi an táng thi hài vua.
Giai Thoại Về Ba Bức Họa (Cửu Long Ẩn Vân)
Tương truyền, nghệ nhân Phan Văn Tánh đã vẽ bức bích họa “Cửu Long ẩn vân” bằng cách ngậm cọ và dùng cả tay, chân. Vua Khải Định đã khen ngợi tài năng của ông và ban thưởng.
Giá Trị Nghệ Thuật Lăng Vua Khải Định
Lăng Khải Định là sự kết hợp nhiều dòng kiến trúc. Đây là lăng duy nhất xây dựng hoàn toàn bằng vật liệu phương Tây. Dưới thời vua Khải Định, nhiều công trình khác cũng được xây dựng theo phong cách kiến trúc mới.
Thông Tin Du Lịch Lăng Vua Khải Định
Lăng Khải Định là một điểm đến hấp dẫn trong các tour du lịch Huế.
Thông tin du lịch lăng vua Khải Định:
- Giá vé: Người lớn: 150.000 VNĐ; Trẻ em: 50.000 VNĐ.
- Giờ tham quan:
- Mùa hè: 6h30 – 17h30
- Mùa đông: 7h00 – 17h00
- Khoảng cách từ trung tâm thành phố: 10km
- Phương tiện: Đường bộ