Động Phong Nha, viên ngọc quý ẩn mình trong Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, Di sản Thiên nhiên Thế giới được UNESCO công nhận, là một trong những hang động kỳ vĩ và nổi tiếng nhất Việt Nam. Với hệ thống sông ngầm dài, những tuyệt tác thạch nhũ tráng lệ và cấu trúc địa chất độc đáo, Động Phong Nha từ lâu đã trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà thám hiểm và du khách trong nước và quốc tế.
Không chỉ sở hữu vẻ đẹp tự nhiên tuyệt mỹ, Động Phong Nha còn mang đậm dấu ấn lịch sử. Nơi đây từng là nơi sinh sống của người Chăm Pa cổ, minh chứng là những di tích khảo cổ như bia đá, đồ gốm và tượng thờ còn sót lại. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hang động này còn là căn cứ quân sự và bệnh viện dã chiến quan trọng, che chở bộ đội ta khỏi bom đạn của địch.
Lịch Sử Khám Phá Động Phong Nha
Động Phong Nha đã được người Chăm Pa phát hiện từ xa xưa, khi vùng đất này còn thuộc Vương quốc Chăm Pa. Bằng chứng là các văn tự khắc bằng tiếng Chăm cổ trên vách đá và những pho tượng đá đã bị phá hủy, cho thấy người Chăm Pa đã biết đến và thờ cúng tại đây.
Năm 1550, Dương Văn An là người đầu tiên ghi chép về động Phong Nha trong các tư liệu lịch sử. Đến năm 1824, vua Minh Mạng ban tặng danh hiệu “Diệu ứng chi thần” cho động Phong Nha, và các vua triều Nguyễn sau đó tiếp tục phong tặng danh hiệu “Thần Hiển Linh” cho hang động này.
Vào cuối thế kỷ XIX, linh mục người Pháp Léopold Michel Cadière đã thực hiện cuộc thám hiểm và khám phá động Phong Nha, ca ngợi vẻ đẹp của động và gọi nó là “Đông Dương đệ nhất động”. Tháng 7 năm 1924, nhà thám hiểm người Anh Barton sau khi khám phá động Phong Nha đã khẳng định rằng động có thể sánh ngang với những hang động nổi tiếng thế giới như động Padirac ở Pháp và động sông Drach ở Tây Ban Nha.
Nguồn Gốc Tên Gọi Động Phong Nha
Về nguồn gốc tên gọi Động Phong Nha, có nhiều giả thuyết khác nhau. Một số người cho rằng “Phong Nha” xuất phát từ tiếng địa phương, có nghĩa là “gió luồn qua kẽ răng”, liên tưởng đến hình ảnh măng đá rũ xuống ở cửa hang trông như những chiếc răng lớn, và gió thổi qua các kẽ đá. Một số ý kiến khác lại cho rằng tên gọi này có nguồn gốc từ tiếng Hán, với “phong” (風) nghĩa là gió và “nha” (牙) nghĩa là răng.
Theo Lê Quý Đôn, tên gọi Phong Nha xuất phát từ tên của một làng miền núi cổ (nay là tổ dân phố Phong Nha, thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch). Cho đến nay, vẫn chưa có một ý kiến thống nhất về nguồn gốc tên gọi động Phong Nha. Tuy nhiên, dù nguồn gốc tên gọi là gì thì Động Phong Nha vẫn là một kỳ quan thiên nhiên tuyệt đẹp, là niềm tự hào của người dân Việt Nam, và là một điểm đến du lịch hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.
Quá Trình Nghiên Cứu và Thuyết Minh Về Động Phong Nha
Năm 1935, một người dân địa phương đã tình cờ phát hiện ra một động khô cách động Phong Nha 1.000m, nằm ở độ cao 200m. Động này nằm trong khối núi đá vôi Kẻ Bàng thuộc xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, và có cảnh quan kỳ vĩ không kém động Phong Nha mặc dù không có sông ngầm.
Năm 1937, Phòng du lịch của Khâm sứ Pháp ở Huế đã giới thiệu về động Phong Nha trong một cuốn tập gấp quảng bá du lịch ở Quảng Bình. Điều này đã đưa động Phong Nha lên vị trí thứ hai trong số các điểm du lịch hấp dẫn nhất ở Đông Dương thuộc Pháp. Trước năm 1990, nhiều cuộc thám hiểm hang động đã được thực hiện bởi các nhà khoa học Việt Nam và nước ngoài, tuy nhiên, thông tin về hệ thống hang động Phong Nha vẫn còn hạn chế.
Từ năm 1990, Đại học Tổng hợp Hà Nội và Hiệp hội nghiên cứu hang động Hoàng gia Anh đã hợp tác để tiến hành các cuộc thám hiểm và nghiên cứu sâu rộng về hang động trong khu vực. Cuộc thám hiểm đầu tiên được thực hiện bởi một nhóm các chuyên gia về hang động của Hiệp hội nghiên cứu hang động Anh và Khoa Địa chất Địa hình của Đại học Tổng hợp Hà Nội, do Howard Limbert chỉ huy, và họ đã hoàn tất nghiên cứu về động Vòm.
Năm 1992, một nhóm gồm 12 nhà khoa học Anh và 6 giáo sư của Đại học Tổng hợp Hà Nội đã tiến hành cuộc thám hiểm thứ hai và đã khám phá và nghiên cứu động Phong Nha và động Vòm, bao gồm thám hiểm 7.729 m thuộc động Phong Nha và 13.690 m thuộc động Vòm và các hang động lân cận. Cuộc thám hiểm thứ ba vào năm 1994, với sự tham gia của 11 nhà khoa học Anh và 5 nhà khoa học Việt Nam thuộc Đại học Tổng hợp Hà Nội, đã tiếp tục nghiên cứu và khám phá hang động trong khu vực này.
Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn và nguy hiểm như hang động sắc nhọn, lòng hang hẹp, nguy cơ dâng nước đột ngột của các sông suối ngầm và tình trạng thiếu oxy, các cuộc thám hiểm và nghiên cứu về động Phong Nha đã làm sáng tỏ giá trị khoa học, lịch sử và văn hóa của hệ thống hang động này. Những kết quả này đã góp phần bảo vệ và phát huy giá trị của động Phong Nha, đồng thời là cơ sở để quy hoạch, phát triển du lịch và hoàn thiện hồ sơ trình UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới.
Vị Trí Địa Lý Động Phong Nha
Động Phong Nha nằm trong Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí địa chất, địa mạo vào năm 2003, và tiếp tục được công nhận lần thứ hai vào ngày 3 tháng 7 năm 2015 với tiêu chí đa dạng sinh học.
Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được đánh giá là một trong những khu vực Karst lớn nhất và quan trọng nhất trên thế giới, với lịch sử địa chất lâu đời, trải qua nhiều giai đoạn kiến tạo và xói mòn, tạo nên một hệ thống hang động, sông ngầm và các đặc điểm địa mạo độc đáo.
Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng sở hữu hệ sinh thái đa dạng và phong phú, bao gồm hệ động thực vật rừng nhiệt đới ẩm, hệ động thực vật hang động và hệ động thực vật sông ngầm. Khu vực này là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng, được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ thế giới.
Việc được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới là một vinh dự lớn cho Việt Nam, đồng thời là cơ hội để quảng bá, phát triển tiềm năng du lịch và bảo tồn giá trị thiên nhiên của đất nước.
Địa Chất và Địa Mạo Độc Đáo Của Động Phong Nha
Động Phong Nha có chiều dài 7.729m, cửa động rộng 20-25m, cao 10m, sâu 83m và là một hang động nước tiêu biểu, chịu ảnh hưởng của dòng chảy, bao gồm 12 hang chính và nhiều nhánh hang phụ nối liền nhau.
Quá trình hình thành địa chất và địa mạo của động Phong Nha là một quá trình lâu dài và phức tạp, bắt đầu từ khoảng 400 triệu năm trước vào thời kỳ Đại Cổ sinh. Khu vực này đã trải qua nhiều giai đoạn kiến tạo, vận động địa chất và tác động của các yếu tố ngoại lực, tạo nên các dạng địa hình, địa mạo độc đáo và đa dạng.
Các hoạt động vận động địa chất tiếp tục tạo ra các đứt gãy, phối tảng, uốn nếp trong các dãy núi đá vôi. Các đứt gãy tạo ra các khe nứt trong đá vôi, tạo điều kiện cho nước ngầm xâm nhập và hòa tan đá vôi, hình thành các hang động. Các yếu tố ngoại lực như nước chảy, gió cũng góp phần vào quá trình hình thành hang động. Quá trình bào mòn của nước mưa và nước ngầm là yếu tố quan trọng nhất tạo nên địa hình Karst ở Phong Nha – Kẻ Bàng. Nước mưa khi rơi xuống bề mặt đất sẽ hòa tan một lượng nhỏ CaCO3 trong đá vôi, sau đó thẩm thấu qua các khe nứt, tạo thành các dòng chảy ngầm, tiếp tục bào mòn đá vôi, tạo thành các hang động, nhũ đá.
Khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng hiện tại là kết quả tổng hợp của 5 giai đoạn phát triển lớn trong lịch sử phát triển vỏ Trái Đất trong khu vực:
- Giai đoạn Kỷ Ordovic muộn – giai đoạn Silur đầu (450 triệu năm)
- Giai đoạn Kỷ Devon giữa và muộn (khoảng 340 triệu năm)
- Giai đoạn Kỷ Than đá – Kỷ Permi (300 triệu năm)
- Giai đoạn Orogen
- Giai đoạn Đại Tân sinh (250-65 triệu năm)
7 Cái Nhất Của Động Phong Nha
Động Phong Nha được mệnh danh là “kỳ quan đệ nhất động” với 7 cái nhất được các chuyên gia hang động Hoàng gia Anh đánh giá:
- Hang động dài nhất.
- Cửa hang cao và rộng nhất.
- Có những hồ nước ngầm đẹp nhất.
- Hang khô rộng và đẹp nhất.
- Thạch nhũ tráng lệ và đẹp nhất.
- Sông ngầm dài nhất Việt Nam.
- Bãi đá, bãi cát rộng và đẹp nhất.
Cảnh Đẹp Tuyệt Mỹ Bên Trong Động Phong Nha
Cảnh đẹp trong hang động Quảng Bình là một phần của vẻ đẹp tự nhiên đặc biệt của khu vực này. Vẻ đẹp của động Phong Nha thật khó diễn tả bằng lời. Thạch nhũ trong động có muôn hình vạn trạng, tựa như những bông hoa, chuỗi ngọc, tượng Phật hay gấm vóc. Khi đi thuyền trên sông Son, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một núi đá vôi khổng lồ sừng sững bên dòng sông. Cửa hang như một bức tranh sơn thủy hữu tình, mở ra một thế giới kỳ ảo bên trong.
Khi thuyền bắt đầu di chuyển vào hang, du khách sẽ cảm nhận được một không khí mát lạnh và tâm hồn như được rung động. Cảm giác ấy giống như đang bước vào một nơi linh thiêng, huyền bí. Ngồi trên thuyền, du khách có thể ngắm nhìn vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của hệ thống thạch nhũ muôn hình vạn trạng, các khối nhũ đá rũ xuống tựa như những hàm răng khổng lồ đang chống đỡ những luồng gió mạnh từ trong hang thổi ra.
Khi tham quan Động Phong Nha, bạn sẽ lần lượt được khám phá các hang động lung linh, kỳ ảo dưới ánh đèn như hang Cô Tiên, hang Bi Ký, hang Cung Đình. Đây là những hang động được thiên nhiên ban tặng hệ thống nhũ đá huyền ảo và kỳ vĩ. Những kiệt tác của tạo hóa được thể hiện qua vô số hình ảnh kỳ lạ và hấp dẫn, trong đó nổi bật nhất là những cột nhũ đá cao trên 20 m trong hang Cung Đình, hai cột nhũ trông như 2 sợi dây chạy dọc song song nối liền từ trần xuống sàn hang hay những vết tích của lịch sử trong hang Bi Ký. Du lịch động Phong Nha cũng đem lại cơ hội trải nghiệm giá trị văn hóa độc đáo của Quảng Bình.
Lựa Chọn Tour Du Lịch Động Phong Nha
Du khách có thể lựa chọn đi theo tour có hướng dẫn viên hoặc tự túc khi khám phá Động Phong Nha.
- Nếu đi tour, bạn sẽ có hướng dẫn viên chuyên nghiệp giới thiệu chi tiết về hang động, lịch sử và những điểm thú vị trên hành trình. Bạn có thể tìm kiếm trên mạng để chọn đơn vị tổ chức tour phù hợp.
- Nếu đi tự túc, bạn có thể chủ động thời gian, tự mua vé và thuê thuyền tại Trung tâm Du lịch Phong Nha để bắt đầu chuyến tham quan.
Giá Vé Tham Quan Động Phong Nha
- Người lớn hoặc trẻ em từ 1,3m trở lên: 150.000đ/người/lượt.
- Trẻ em dưới 1,3m: Miễn phí tham quan.
- Chi phí vận chuyển thuyền là 550.000đ cho mỗi chuyến đi và về, với sức chứa tối đa là 12 người, bao gồm cả trẻ em.
Dịch vụ hướng dẫn viên:
- Hướng dẫn viên Tiếng Việt: 200.000đ/hướng dẫn viên.
- Hướng dẫn viên Tiếng Anh: 300.000đ/hướng dẫn viên.
Du khách mua vé và thuê thuyền tại Trung tâm du lịch Phong Nha nằm ngay trục đường chính. Giờ mở cửa bán vé từ 7:30 AM – 4:00 PM, với nhiều lượt tham quan trong ngày.
Hướng Dẫn Cách Di Chuyển Đến Động Phong Nha
Động Phong Nha nằm trong vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, cách thành phố Đồng Hới khoảng 45km về phía tây bắc. Có nhiều phương tiện để di chuyển đến Động Phong Nha:
Xe máy
Thuê xe máy tại các khách sạn hoặc nhà nghỉ ở Đồng Hới là lựa chọn linh hoạt và tiết kiệm. Từ trung tâm thành phố Đồng Hới, đi theo đường QL16 đến thị trấn Phong Nha, sau đó rẽ trái vào DT20 là đến động Phong Nha. Thời gian di chuyển khoảng 1 tiếng.
Xe buýt
Có các tuyến xe buýt chạy từ Đồng Hới đến Phong Nha với giá vé khoảng 20.000 đồng/lượt. Xe buýt sẽ đưa bạn đến trung tâm thị trấn Phong Nha, từ đó có thể thuê xe ôm hoặc taxi để đến động Phong Nha. Thời gian di chuyển khoảng 1 tiếng 30 phút.
-Từ ga Đồng Hới: Đi bộ ra đường Trần Hưng Đạo và bắt taxi hoặc xe ôm đến bến xe khách Đồng Hới, sau đó mua vé xe buýt đi Phong Nha. Thời gian di chuyển khoảng 2 tiếng.
-Từ sân bay Đồng Hới: Di chuyển bằng taxi hoặc xe buýt đến trung tâm thành phố Đồng Hới, sau đó tiếp tục di chuyển đến Phong Nha bằng các phương tiện khác. Thời gian di chuyển khoảng 1 tiếng 30 phút.
Lưu Ý Quan Trọng Khi Tham Quan Động Phong Nha
- Thời điểm tham quan: Mùa khô (tháng 1 đến tháng 8) là thời điểm lý tưởng nhất. Mùa mưa (tháng 9 đến tháng 12) có thể mang đến những trải nghiệm đặc biệt.
- Tôn trọng văn hóa bản địa: Phong Nha – Kẻ Bàng là nơi sinh sống của các đồng bào dân tộc thiểu số, cần tôn trọng phong tục tập quán và tín ngưỡng của họ.
- Bảo tồn thiên nhiên: Không xả rác, không vứt rác bừa bãi, không bẻ cành cây, không bắt động vật hoang dã, không chạm tay vào thạch nhũ và các hiện vật trong hang.
Động Phong Nha, kỳ quan thiên nhiên thế giới, là điểm đến không thể bỏ qua khi đến Việt Nam. Hãy cùng nhau bảo tồn và gìn giữ vẻ đẹp của Động Phong Nha, món quà vô giá của thiên nhiên dành tặng cho nhân loại.
