Trong chương trình Ngữ văn 9, tác phẩm “Làng” của nhà văn Kim Lân nổi bật như một bức tranh chân thực về tình yêu làng, yêu nước của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích tác phẩm, tập trung vào giá trị nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa biểu tượng của nó.
Nhà văn Kim Lân (1920), tên thật là Nguyễn Văn Tài, là một cây bút chuyên viết truyện ngắn. Ông được biết đến với những trang viết thấm đẫm tình cảm về cuộc sống và con người nông thôn. Sự am hiểu sâu sắc về nông dân đã tạo nên nét đặc trưng riêng trong các tác phẩm của ông.
“Làng” ra đời năm 1948, giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm xoay quanh nhân vật ông Hai, một người nông dân yêu làng Chợ Dầu tha thiết. Khi Pháp xâm chiếm, ông Hai quyết tâm ở lại làng tham gia du kích, thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn. Tuy nhiên, vì hoàn cảnh gia đình, ông phải tản cư lên thị trấn Hiệp Hòa. Dù ở đâu, ông cũng tự hào khoe về làng Chợ Dầu của mình.
Một ngày nọ, tin đồn làng Chợ Dầu theo giặc lan truyền, khiến ông Hai đau khổ tột cùng. Gia đình ông rơi vào cảnh hoang mang, lo sợ. Sự giằng xé giữa tình yêu làng và lòng trung thành với cách mạng được Kim Lân khắc họa một cách tinh tế.
Khi tin đồn được cải chính, làng Chợ Dầu là làng kháng chiến, niềm vui của ông Hai vỡ òa. Ông hân hoan khoe về ngôi nhà bị đốt cháy của mình, một minh chứng cho sự kiên trung của làng. Cốt truyện đơn giản, ít nhân vật, nhưng lại chứa đựng một thông điệp sâu sắc về tình yêu làng, yêu nước.
Truyện ngắn “Làng” mang đến một giá trị nội dung sâu sắc. Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu cho người nông dân Việt Nam yêu làng, gắn bó với quê hương. Tin làng theo giặc giáng xuống như một đòn chí mạng, khiến ông đau khổ, tủi hổ.
Kim Lân đã khéo léo xây dựng tình huống truyện để bộc lộ nội tâm nhân vật. Đoạn đối thoại giữa ông Hai và con trai út thể hiện rõ tình yêu làng sâu sắc, gắn liền với tình yêu nước và niềm tin vào cách mạng. Dù xa làng, ông Hai vẫn luôn dõi theo tin tức và ủng hộ cuộc kháng chiến.
Cách giải quyết tình huống của Kim Lân cũng rất tài tình. Tin cải chính từ ông chủ tịch như một luồng ánh sáng xua tan bóng tối trong lòng ông Hai. Sự vui mừng, phấn khởi của ông được thể hiện qua những hành động, lời nói vội vàng, đôi khi có phần lố bịch.
Qua nhân vật ông Hai, tác giả muốn khẳng định tình yêu làng quê là một phần không thể thiếu của tình yêu đất nước. Tinh thần yêu nước, quyết chiến quyết thắng khi đất nước bị xâm lăng được thể hiện một cách giản dị, chân thành.
Tác phẩm cũng gửi gắm thông điệp về sự cần thiết của niềm tin vào đường lối của Đảng và Nhà nước, vào công cuộc cách mạng của nhân dân. Sự đoàn kết, đồng lòng là sức mạnh để đánh đuổi giặc ngoại xâm.
Để truyền tải nội dung sâu sắc, Kim Lân đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc như: độc thoại nội tâm, ngôi kể thứ ba, điểm nhìn trần thuật linh hoạt, mâu thuẫn nội tâm, đối thoại sinh động và miêu tả ngoại hình nhân vật.
Tóm lại, “Làng” không chỉ là một câu chuyện về tình yêu làng quê, mà còn là một bài ca về tình yêu đất nước, niềm tin vào cách mạng và tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả và khẳng định vị trí của Kim Lân trong nền văn học Việt Nam hiện đại.
