Hữu Thỉnh, một nhà thơ nổi bật từ những năm 70, đã khẳng định vị thế của mình qua nhiều tác phẩm. Tập thơ Thương lượng với thời gian đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của ông.
Nguyễn Nguyên Tản nhận xét: “Thơ Hữu Thỉnh có một vẻ đẹp riêng: sắc sảo, tinh tế mà vẫn bình dị, chân thật mà không kém phần hư ảo, hồn nhiên mà bay bổng, tự nhiên mà không nông cạn.”
Trước đây, quan niệm nghệ thuật thường gắn liền với việc phục vụ trực tiếp cho sự nghiệp cách mạng. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, Hữu Thỉnh có sự điều chỉnh, bớt đi tính tuyên truyền trực tiếp, tập trung vào những giá trị nhân bản sâu sắc. Sự thay đổi này không làm mất đi giá trị của văn nghệ cách mạng, mà nâng nó lên một tầm cao mới khi nó xuất phát từ niềm tin và tình yêu thành thực của người nghệ sĩ.
Vị thế của nhà văn cũng thay đổi. Thay vì chỉ hướng tới tương lai, nhà văn giờ đây đứng giữa ba chiều của lịch sử, sống nhiều hơn trong quá khứ và tương lai. Điều này thể hiện sự am hiểu sâu sắc về cội nguồn và một tầm nhìn rộng mở, hướng tới những giá trị vĩnh hằng.
Nếu trước đây nhà văn tập trung vào việc mô tả thế giới bên ngoài, thì giờ đây, họ phải đối thoại với chính mình, khai thác kinh nghiệm sống cá nhân. Hữu Thỉnh đã thực hiện bước chuyển mình này một cách rõ rệt. Thơ ông có sự thu hẹp về không gian, nhưng lại mở ra về phía thời gian. Sự mở rộng về thời gian đồng nghĩa với việc không gian cũng được mở rộng, nhà thơ có thể đối thoại với người xưa và mai sau.
Trước đây, thơ Hữu Thỉnh thường được viết trực tiếp từ những trải nghiệm thực tế, thì bây giờ, đề tài bộc phát từ bên trong. Thay vì những hình ảnh sinh động nhưng đôi khi bề bộn, ông ưu tiên cho những kết quả của suy lý.
Tuy có sự thay đổi về hình thức và nội dung, nhưng một điều không đổi ở thơ Hữu Thỉnh là tình yêu tha thiết đối với Tổ quốc và con người, một tình yêu vượt lên trên mọi biến động của thời gian và lịch sử. Chất trữ tình sâu lắng, đậm đà bản sắc dân tộc vẫn là yếu tố then chốt làm nên sức hút của thơ Hữu Thỉnh, lay động trái tim bạn đọc qua nhiều thế hệ.
Trong tập Thương lượng với thời gian, bài thơ cùng tên thể hiện những chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời:
Buổi sáng lo kiếm sống
Buổi chiều tìm công danh
Buổi tối đem trí khôn ra mài giũa
Tỉnh thức, những hàng cây bật khóc.
Những câu thơ này cho thấy sự trăn trở, đôi khi là thất vọng của nhà thơ trước những đổi thay của cuộc sống. Tuy nhiên, sau tất cả, vẫn là lẽ sống yêu thương, là sự lạc quan khi trở về với cội nguồn:
Tôi lại bước dưới trời
Không tiếc mòn tuổi trẻ
Ði hoài không gặp tiên
Lại quay về hỏi mẹ
– Hãy yêu lấy con người
Dù trăm cay nghìn đắng
Ðến với ai gặp nạn
Xong rồi chơi với cây.
Đây chính là thông điệp mà Hữu Thỉnh muốn gửi đến bạn đọc qua Thương lượng với thời gian: Hãy yêu thương con người, sống trọn vẹn với hiện tại và luôn hướng về cội nguồn, đó là cách tốt nhất để đối diện và hòa mình vào dòng chảy của thời gian.