Câu 1
Chỉ ra lỗi thiếu mạch lạc trong các đoạn trích sau và nêu cách sửa, giúp học sinh lớp 10 thực hành tiếng Việt hiệu quả hơn:
a. Trong ca dao Việt Nam, những bài hát về tình yêu nam nữ là những bài nhiều hơn tất cả. Họ yêu gia đình, yêu cái tổ ấm cùng nhau chung sống, yêu nơi chôn rau cắt rốn. Họ yêu người làng, người nước, yêu từ cảnh ruộng đồng, đến công việc trong xóm, ngoài làng. Tình yêu đó nồng nhiệt, đằm thắm và sâu sắc. (Dẫn theo Bùi Minh Toán)
Phân tích và sửa lỗi: Đoạn văn này mắc lỗi lạc chủ đề. Câu chủ đề tập trung vào tình yêu nam nữ, nhưng các câu sau lại mở rộng ra tình yêu gia đình, quê hương. Để khắc phục, cần điều chỉnh câu chủ đề để bao quát hơn.
Sửa đổi: Trong ca dao Việt Nam, những bài hát về tình yêu đôi lứa và tình yêu quê hương đất nước chiếm số lượng lớn. Tình yêu đó thể hiện qua những rung cảm về gia đình, xóm làng, và cảnh vật xung quanh, vừa nồng nhiệt, đằm thắm, lại vừa sâu sắc.
b. Qua truyện Thần Trụ trời, ta thấy người thời cổ nhận thức và lí giải về cách hình thành thế giới rất giản đơn. Trời đất ban đầu dính vào nhau.
Phân tích và sửa lỗi: Đoạn văn này thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa các câu. Câu thứ hai chưa làm rõ ý “giản đơn” trong câu đầu. Cần bổ sung thông tin để làm rõ quá trình hình thành thế giới theo quan niệm của người xưa.
Sửa đổi: Qua truyện Thần Trụ trời, ta thấy người thời cổ nhận thức và lí giải về cách hình thành thế giới rất giản đơn. Trời đất ban đầu dính vào nhau, tạo thành một khối hỗn mang. Sau đó, Thần Trụ Trời xuất hiện, dùng sức mạnh phi thường để tách rời trời và đất, hình thành nên vũ trụ.
c. Hình tượng người nông dân trong văn học hiện thực phê phán có những nét đẹp truyền thống. Nếu đặt họ bên những nhân vật phản diện như Nghị Lại, Nghị Quế, thì họ hoàn toàn đối lập với bản chất kệch cỡm, nhố nhăng, tàn ác của bọn quan lại. Chị Dậu không như Thúy Kiều hay Kiều Nguyệt Nga khi gặp hoạn nạn thì vào cõi Phật để hưởng chút bình an, mà chị đã đấu tranh để bảo vệ nhân phẩm. (Dẫn theo Bùi Minh Toán)
Phân tích và sửa lỗi: Đoạn văn này lạc chủ đề. Câu chủ đề nói về người nông dân, nhưng câu thứ ba lại so sánh Chị Dậu với Thúy Kiều và Kiều Nguyệt Nga, những nhân vật không thuộc tầng lớp nông dân.
Sửa đổi: Hình tượng người nông dân trong văn học hiện thực phê phán có những nét đẹp truyền thống. Nếu đặt họ bên những nhân vật phản diện như Nghị Lại, Nghị Quế, thì họ hoàn toàn đối lập với bản chất kệch cỡm, nhố nhăng, tàn ác của bọn quan lại. Chị Dậu, khác với những người phụ nữ yếu đuối cam chịu, đã đứng lên đấu tranh để bảo vệ nhân phẩm của mình.
Câu 2
Sắp xếp các câu văn sau theo trình tự hợp lí để tạo thành đoạn văn mạch lạc, giúp học sinh lớp 10 thực hành tiếng Việt một cách logic và hiệu quả:
a. (1) Cần ghi nhớ tuyệt đối không được hứa cho qua chuyện để lấy lòng. (2) Trước hết, chúng ta cần phải biết coi trọng lời hứa, không gian đối với mình và với người. (3) Người xưa có câu: Một lần thất tín, vạn lần bất tin. (4) Nếu cảm thấy không chắc chắn hoặc lời hứa ấy vượt quá khả năng của mình, chúng ta không nên vội hứa hẹn. (5) Chúng ta nên làm gì để có thể giữ chữ tín của mình?
Sắp xếp: 3 → 5 → 2 → 1 → 4.
b. (1) Bản tên là Hua Tát. (2) Từ thung lũng Hua Tát đi ra bên ngoài có nhiều lối đi. (3) Xung quanh hồ, khi thu đến, hoa cúc dại nở vàng đến nhức mắt. (4) Ở Tây Bắc có một bản nhỏ người Thái đen nằm cách chân đèo Chiềng Đông chừng dặm đường. (5) Lối đi chính rải đá, vừa một con trâu. (6) Bản Hua Tát ở thung lũng hẹp và dài, ba bề bốn bên là núi bao bọc, cuối thung lũng có hồ nước nhỏ, nước gần như không bao giờ cạn. (7) Hai bên lối đi đầy những cây mè loi, tre, vầu, nứa, muỗm và hàng trăm thứ dây leo không biết tên gọi là gì.
Sắp xếp: 4 → 1 → 6 → 3 → 2 → 5 → 7.
Câu 3
Chỉ ra và nêu cách sửa lỗi liên kết trong các trường hợp sau, giúp học sinh lớp 10 thực hành tiếng Việt một cách trôi chảy và mạch lạc:
a. Ngoài sân vang lên tiếng guốc khua lộp cộp. Và tôi không nghe thấy gì.
Phân tích và sửa lỗi: Câu này sử dụng liên từ “và” không phù hợp, vì hai vế câu thể hiện sự đối lập chứ không phải sự tiếp nối.
Sửa đổi: Ngoài sân vang lên tiếng guốc khua lộp cộp, nhưng tôi không nghe thấy gì khác.
b. Trong quá trình tồn tại và phát triển, kho tàng thần thoại Hy Lạp đã trải qua nhiều biến đổi, pha trộn rất phức tạp. Tuy nhiên, những gì còn lưu giữ được đến hiện nay về thần thoại Hy Lạp không phải ở dạng nguyên sơ nhất.
Phân tích và sửa lỗi: Liên từ “tuy nhiên” không phù hợp. Sự biến đổi phức tạp dẫn đến việc không còn nguyên sơ, do đó cần một liên từ chỉ quan hệ nhân quả.
Sửa đổi: Trong quá trình tồn tại và phát triển, kho tàng thần thoại Hy Lạp đã trải qua nhiều biến đổi, pha trộn rất phức tạp. Vì vậy, những gì còn lưu giữ được đến hiện nay về thần thoại Hy Lạp không phải ở dạng nguyên sơ nhất.
c. Văn bản Đi san mặt đất giúp người đọc hiểu về quá trình tạo lập thế giới trong nhận thức của người Lô Lô xưa. Họ còn khá giản đơn. Họ cũng đã hiểu được vai trò của con người trong việc cải tạo thiên nhiên.
Phân tích và sửa lỗi: Thiếu liên kết để làm rõ mối quan hệ giữa sự giản đơn và việc nhận thức vai trò của con người.
Sửa đổi: Văn bản Đi san mặt đất giúp người đọc hiểu về quá trình tạo lập thế giới trong nhận thức của người Lô Lô xưa. Dù nhận thức của họ còn khá giản đơn, họ cũng đã hiểu được vai trò của con người trong việc cải tạo thiên nhiên.
d. Hiếu rất thích đọc truyện Mười hai sứ quân. Em đã học được nhiều bài học quý giá ở họ.
Phân tích và sửa lỗi: Cần liên kết để chỉ rõ mối quan hệ giữa việc đọc truyện và việc học được bài học.
Sửa đổi: Hiếu rất thích đọc truyện Mười hai sứ quân. Qua đó, em đã học được nhiều bài học quý giá.
Từ đọc đến viết
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) chia sẻ suy nghĩ của bạn về một truyện thần thoại mà bạn cho là đặc sắc, giúp học sinh lớp 10 thực hành tiếng Việt một cách sáng tạo và sâu sắc:
Truyện “Sơn Tinh, Thủy Tinh” là một trong những truyện thần thoại Việt Nam mà em yêu thích nhất.
