Chiến dịch Điện Biên Phủ là đỉnh cao của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954), một chiến dịch tấn công vào tập đoàn cứ điểm – hình thức phòng ngự kiên cố nhất của quân Pháp thời bấy giờ. Để đảm bảo thắng lợi, ta đã xác định phương án tác chiến phù hợp.
Ta đã huy động tối đa binh lực, với 5 đại đoàn chủ lực gồm 4 đại đoàn bộ binh (308, 312, 316, 304 (thiếu)) và 1 đại đoàn công – pháo (351), tổng cộng khoảng 40.000 người (55.000 người cả tuyến hai). Lực lượng phục vụ chiến dịch lên đến hơn 261.500 người cùng hàng nghìn phương tiện vận tải.
Về quân số, ta áp đảo địch (40.000 so với 16.000), nhưng quân Pháp được bảo vệ bởi hệ thống công sự vững chắc và ưu thế về hỏa lực, đặc biệt là máy bay và xe tăng. Ban đầu, ta dự định “đánh nhanh, giải quyết nhanh” như ở Nà Sản, nhưng nhận thấy địch tăng cường phòng thủ, phương án này không còn phù hợp.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định chuyển sang phương châm “đánh chắc, tiến chắc”.
Sau cuộc họp Đảng ủy Mặt trận khẩn cấp, Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định thay đổi phương châm tác chiến từ “đánh nhanh, giải quyết nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc”. Cuộc tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ bị hoãn lại, bộ đội rút về vị trí tập kết, kéo pháo ra và chuẩn bị theo phương châm mới.
Để thực hiện “đánh chắc, tiến chắc”, ta tăng cường lực lượng bộ binh và pháo binh để chiếm ưu thế về quân số và hỏa lực. Trận địa pháo binh và pháo cao xạ được bố trí lại. Công tác chuẩn bị cho bộ binh được tăng cường. Đảm bảo hậu cần, bổ sung quân số, vũ khí và giải quyết tốt công tác chính trị tư tưởng cho bộ đội.
Bộ chỉ huy chiến dịch chủ trương tiến công Điện Biên Phủ bằng một chiến dịch tiến công trận địa quy mô lớn, đánh địch trong công sự vững chắc, kéo dài.
Chiến dịch Điện Biên Phủ mở màn vào ngày 13/3/1954, chậm hơn một tháng rưỡi so với kế hoạch ban đầu.
Từ 13 đến 17/3, ta tập trung hỏa lực mạnh, tấn công các cụm cứ điểm quan trọng ở Phân khu Bắc, phá vỡ tuyến phòng thủ từ xa và áp sát Phân khu Trung tâm, uy hiếp sân bay Mường Thanh.
Sau đó, ta tăng cường bao vây, xây dựng hệ thống giao thông hào và tiến hành đợt 2 của chiến dịch trong tháng 3/1954.
Ta xây dựng trận địa bao vây, tiêu diệt từng cứ điểm, cụm cứ điểm, bám trụ và đánh bại các cuộc phản kích của địch.
“Đánh chắc, thắng chắc” được thể hiện qua các biện pháp sáng tạo: tiêu diệt từng cứ điểm, triệt phá cụm cứ điểm vòng ngoài, phá thế phòng ngự có chiều sâu, tạo thế trận có lợi cho ta và tiến công vào khu vực trọng yếu. Hệ thống giao thông hào dày đặc và liên hoàn hạn chế được uy lực của vũ khí địch.
Dựa vào công sự, hào giao thông, ta tiến công, bao vây và sử dụng súng máy, pháo phòng không bắn máy bay, cắt đứt đường tiếp tế duy nhất của địch, dồn chúng vào thế cô lập.
Với phương châm “đánh chắc, tiến chắc”, chiến dịch diễn ra trong 56 ngày đêm, qua 3 đợt.
- Đợt 1 (13-17/3): Tiêu diệt 2 cụm cứ điểm (Him Lam, Độc Lập), bức hàng Bản Kéo, phá tan hệ thống tiền tiêu, tạo điều kiện áp sát Khu Trung tâm.
- Đợt 2 (30/3-30/4): Đánh chiếm các cứ điểm ở dãy đồi phía Đông và sân bay Mường Thanh, siết chặt vòng vây, tạo thế cho tổng công kích.
- Đợt 3 (1-7/5): Đánh chiếm các cứ điểm cuối cùng ở phía Đông, tiến hành tổng công kích, tiêu diệt và bắt sống toàn bộ quân địch ở Điện Biên Phủ.
