Nghệ An, tỉnh có diện tích lớn nhất Việt Nam, đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi. Việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác tiềm năng, giảm nghèo và nâng cao đời sống cho người dân.
Công tác triển khai các chương trình MTQG tại Nghệ An đã đạt được những kết quả nhất định nhờ sự chỉ đạo sát sao từ Trung ương và địa phương. Các văn bản pháp lý, cơ chế chính sách đã được ban hành kịp thời, tạo hành lang pháp lý cho việc thực hiện. HĐND và UBND tỉnh đã ban hành các nghị quyết, kế hoạch cụ thể về phân bổ vốn, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng và triển khai các dự án. Các ban chỉ đạo, tổ công tác cũng được thành lập ở các cấp để đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ban, ngành và địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, Nghệ An cũng gặp phải không ít khó khăn trong quá trình triển khai các chương trình MTQG.
Một trong những khó khăn lớn nhất là sự chậm trễ trong việc ban hành các văn bản hướng dẫn từ Trung ương. Điều này gây ra sự lúng túng, vướng mắc cho các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện, đặc biệt là trong việc áp dụng các tiêu chí mới về xây dựng nông thôn mới.
Đối với Chương trình MTQG phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, việc có quá nhiều nội dung, dự án, tiểu dự án và đầu mối quản lý cũng gây ra không ít khó khăn trong công tác điều phối và triển khai. Sự thiếu đồng bộ và tính kế thừa trong các văn bản hướng dẫn cũng là một vấn đề đáng quan tâm.
Việc xác định danh sách thôn, bản tập trung đông đồng bào DTTS có khó khăn đặc thù cũng gặp nhiều vướng mắc, ảnh hưởng đến việc triển khai các chính sách hỗ trợ.
Một khó khăn khác là sự chậm trễ trong việc phân bổ ngân sách từ Trung ương và mức kinh phí phân bổ chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế của các địa phương. Điều này gây áp lực lớn lên công tác chỉ đạo, điều hành và triển khai các dự án.
Nguyên tắc phân bổ nguồn lực hiện tại mới chỉ dựa vào định mức, chưa dựa trên cơ sở thực tế của việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ và kết quả sử dụng nguồn lực hàng năm. Điều này dẫn đến việc phân bổ kinh phí không phù hợp và khó đáp ứng nhu cầu sử dụng kinh phí hàng năm của địa phương.
Ngoài ra, Nghệ An cũng gặp khó khăn trong việc xác định định mức đất sản xuất/hộ, định mức hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất, và định mức tối đa của nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ thực hiện công trình nước sinh hoạt tập trung. Việc thiếu quỹ đất để cấp cho các hộ thiếu đất ở, đất sản xuất cũng là một vấn đề nan giải.
Với địa hình miền núi chiếm đa số và còn nhiều khó khăn, việc phát huy nội lực của Nghệ An còn rất hạn chế. Việc huy động sự đóng góp của người dân, đặc biệt là ở các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn, là rất khó khăn, gây áp lực lên ngân sách địa phương.
Để giải quyết những khó khăn, vướng mắc này, Nghệ An đã kiến nghị Chính phủ và các bộ, ban, ngành Trung ương quan tâm đến một số vấn đề sau:
- Sớm phê duyệt định mức hỗ trợ nguồn ngân sách Trung ương đối với một số nội dung của Chương trình, bao gồm định mức diện tích đất sản xuất, định mức hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất.
- Sửa đổi, bổ sung các chính sách đối với người dân các xã, thôn, bản vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025, đảm bảo được thụ hưởng các chính sách an sinh xã hội về y tế, giáo dục, việc làm.
- Phê duyệt các thôn, bản vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 để có cơ sở thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi.
- Sớm ban hành tài liệu, bài giảng khung của các chuyên đề bồi dưỡng kiến thức dân tộc để địa phương triển khai thực hiện.
- Ưu tiên bố trí cho Nghệ An từ các nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi từ các nhà tài trợ quốc tế, vốn viện trợ không hoàn lại để tỉnh có thêm nguồn lực để khắc phục những yếu kém về cơ sở hạ tầng.
- Sớm ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 10: Ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội và đảm bảo an ninh trật tự vùng đồng bào DTTS và miền núi.
- Có hướng dẫn đối với các đối tượng đã thực hiện việc bảo vệ rừng một cách liên tục từ trước, hiện nay có tiếp tục được hưởng chính sách hỗ trợ theo quy định rừng tự nhiên.
- Hướng dẫn đối với việc lập hồ sơ giao khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ bảo vệ rừng.
- Hướng dẫn việc ban hành quy định về định mức đất ở, đất sản xuất nông nghiệp, làm cơ sở để địa phương ban hành văn bản quy định định mức ở, đất sản xuất cho mỗi hộ nghèo vùng đồng bào DTTS và dân tộc trên địa bàn tỉnh.
Việc giải quyết những khó khăn và tận dụng tối đa các cơ hội sẽ giúp Nghệ An phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững, nâng cao đời sống cho người dân, đặc biệt là ở vùng đồng bào DTTS và miền núi.