“Thu đến Cây Nào Chẳng Lạ Lùng,” câu thơ mở đầu bài “Tùng” của Nguyễn Trãi đã gợi mở một thế giới cảm xúc sâu lắng và triết lý nhân sinh sâu sắc. Không đơn thuần là miêu tả vẻ đẹp của cây tùng, Nguyễn Trãi đã mượn hình ảnh này để gửi gắm những suy tư về phẩm chất cao đẹp của người quân tử, về sự kiên cường trước nghịch cảnh và khát vọng cống hiến cho đời.
Trong khi muôn loài cây cối đổi thay theo mùa, “thu đến cây nào chẳng lạ lùng,” riêng tùng vẫn hiên ngang, vững chãi. Sự đối lập này làm nổi bật sức sống mãnh liệt, khả năng thích nghi phi thường của tùng, “Một mình lạt thuở ba đông.” Tùng không chỉ vượt qua được sự khắc nghiệt của thời tiết mà còn giữ vững phẩm chất cao quý, không hề bị lu mờ trước những biến động của cuộc đời.
Hình ảnh cây tùng cô đơn giữa mùa đông giá rét không gợi lên sự yếu đuối, cô độc mà ngược lại, nó thể hiện bản lĩnh kiên cường, sự thanh cao, khác biệt của người quân tử. Trong hoàn cảnh khó khăn, người quân tử vẫn giữ vững khí tiết, không khuất phục trước những cám dỗ tầm thường.
“Lâm tuyền ai rặng già làm khách,
Tài đống lương cao ắt cả dùng.”
Hai câu thơ tiếp theo thể hiện niềm tin và khát vọng của Nguyễn Trãi. Dù đang sống ẩn dật nơi lâm tuyền, ông vẫn tin rằng tài năng của mình sẽ được trọng dụng, sẽ có cơ hội để cống hiến cho đất nước, cho dân tộc. Hình ảnh “tài đống lương cao” gợi liên tưởng đến vai trò trụ cột của người quân tử trong xã hội, người có khả năng gánh vác những trọng trách lớn lao.
“Đống lương tài có mấy bằng mày,
Nhà cả đòi phen chống khoẻ thay.
Cội rễ bền dời chẳng động,
Tuyết sương thấy đã đặng nhiều ngày.”
Bốn câu thơ tiếp theo khẳng định phẩm chất cao quý của cây tùng. Tùng không chỉ có tài năng mà còn có bản lĩnh, có ý chí kiên cường, không ngại gian khổ, khó khăn. “Cội rễ bền dời chẳng động” thể hiện sự vững vàng, kiên định của người quân tử trước những biến động của cuộc đời. Dù trải qua bao “tuyết sương,” tùng vẫn giữ vững phẩm chất, không hề thay đổi.
“Tuyết sương thấy đã đặng nhiều ngày,
Có thuốc trường sinh càng khoẻ thay.
Hổ phách phục linh nhìn mới biết,
Dành còn để trợ dân này.”
Những câu thơ cuối bài thể hiện ước nguyện cao đẹp của Nguyễn Trãi. Ông mong muốn mình có sức khỏe, có trí tuệ để cống hiến cho dân, cho nước. Hình ảnh “thuốc trường sinh, hổ phách, phục linh” tượng trưng cho những phẩm chất cao quý của người quân tử, những phẩm chất có khả năng giúp ích cho đời. “Dành còn để trợ dân này” thể hiện tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc của Nguyễn Trãi.
Tóm lại, bài thơ “Tùng” của Nguyễn Trãi không chỉ là một bài thơ tả cảnh mà còn là một bài thơ trữ tình sâu sắc. Thông qua hình ảnh cây tùng, tác giả đã gửi gắm những suy tư về phẩm chất cao đẹp của người quân tử, về sự kiên cường trước nghịch cảnh và khát vọng cống hiến cho đời. “Thu đến cây nào chẳng lạ lùng,” nhưng tùng vẫn mãi là biểu tượng cho sự thanh cao, vững chãi và tinh thần yêu nước thương dân.