Xuân Quỳnh, “nữ hoàng của thơ tình yêu”, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả với những vần thơ đầy trắc ẩn, hồn nhiên và đằm thắm. Thơ của bà là tiếng lòng của người phụ nữ khát khao hạnh phúc đời thường, yêu nồng nhiệt và chung thủy. “Thơ tình cuối mùa thu” là một trong những thi phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ nét phong cách thơ Xuân Quỳnh.
Bài thơ như một bản nhạc du dương, êm ái thấm vào tâm hồn người đọc, được viết khi Xuân Quỳnh đã trải qua những biến động của cuộc đời. Tình yêu trong bài thơ không còn là tình yêu tươi mới của tuổi đôi mươi, mà là tình yêu đã chín, đã nếm trải.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh mùa thu:
Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá.
Những câu thơ gợi cảm giác bâng khuâng, tiếc nuối. Nhịp thơ nhẹ nhàng, trầm buồn. Khung cảnh cuối mùa thu hiện lên như một tiếng kêu rên bất giác, nghẹn ngào, như một niềm thảng thốt. Mùa thu và cảnh vật của mùa thu đang tan biến vào đất trời: “đi cùng lá, ra biển cả, theo dòng nước, vào hoa cúc…”.
Mùa thu sắp qua đi, vậy còn lại gì? “Chỉ còn anh và em”. Tất cả có thể qua đi, nhưng anh và em thì vẫn còn mãi với nhau. Tình yêu của anh và em sẽ không tàn phai, không thể qua đi như mùa thu, hai người sẽ mãi mãi như lúc ban đầu, như “mùa thu cũ”. Nhà thơ khẳng định:
Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại…
Tình yêu đã được vĩnh viễn hóa, trở nên trường tồn cùng thời gian. Xuân Quỳnh đã thể hiện khát khao tình yêu mạnh mẽ, chung thủy.
Ngôn ngữ thơ không cầu kỳ, hoa mỹ mà giản dị, chân thành, như chính nỗi lòng của Xuân Quỳnh. Tiếng thơ chính là tiếng lòng, tiếng hát của trái tim đang dặt dìu theo sóng nhạc tình yêu. Thứ tình yêu đã đi qua những va đập, những đau đớn của cuộc đời và vẫn chân thành chờ đợi, tin tưởng bằng cả sự trinh bạch của tâm hồn, đó chính là vẻ đẹp vĩnh hằng, sức mạnh vĩnh cửu của thơ và con người Xuân Quỳnh.
Đọc thơ Xuân Quỳnh, ta có cảm giác như nước tuôn ra từ mạch nguồn trong trẻo, mát lành và vô tận, là hương tỏa ra từ vườn hoa đương thì hương sắc. Lời thơ của chị như đang nói hộ lòng ta. Bài thơ đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu chắp cánh với những giai điệu âm nhạc trữ tình tài hoa, trở thành một trong những “bản tình ca mùa thu” đẹp đến nao lòng về tình yêu đôi lứa.
