Xuân Quỳnh, “nữ hoàng của thơ tình yêu,” đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả bằng những vần thơ chan chứa cảm xúc, đặc biệt là “Thơ tình cuối mùa thu.” Bài thơ không chỉ là một bức tranh thu buồn mà còn là tiếng lòng của một người phụ nữ trải qua nhiều biến động, khao khát một tình yêu vĩnh cửu.
Mở đầu bài thơ là khung cảnh thu man mác buồn:
Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá.
Những hình ảnh “mây trắng bay,” “lá vàng thưa thớt” gợi lên cảm giác tiếc nuối, bâng khuâng. Sự tàn phai của mùa thu được thể hiện qua quy luật tự nhiên “lá về rừng,” “mùa thu đi cùng lá.” Nhịp thơ nhẹ nhàng, trầm buồn như một tiếng thở dài khe khẽ.
Sự biến chuyển của mùa thu được thể hiện qua các động từ: “đi cùng lá, ra biển cả, theo dòng nước, vào hoa cúc…”. Mùa thu dường như đang tan biến, nhưng giữa sự phai tàn ấy, một điều vẫn còn tồn tại:
Chỉ còn anh và em
Chỉ còn anh và em
Là của mùa thu cũ
“Anh và em” không chỉ là hai cá thể riêng biệt mà còn là biểu tượng của một tình yêu không tàn phai theo mùa. Tình yêu ấy là “mùa thu cũ,” là những kỷ niệm đẹp đẽ, những khoảnh khắc gắn bó không thể xóa nhòa.
Sự khẳng định về tình yêu vĩnh cửu được thể hiện rõ nét ở cuối bài thơ:
Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại…
Tình yêu đã được vĩnh viễn hóa, trở nên trường tồn cùng thời gian. Xuân Quỳnh đã thể hiện khát khao về một tình yêu chung thủy, bất chấp mọi biến động của cuộc đời.
Ngôn ngữ thơ của Xuân Quỳnh giản dị, chân thành như chính nỗi lòng của chị. Tiếng thơ là tiếng lòng của một trái tim yêu thương da diết, trải qua những va đập nhưng vẫn tin tưởng vào sức mạnh của tình yêu. Vẻ đẹp vĩnh hằng trong thơ Xuân Quỳnh chính là sự trinh bạch của tâm hồn, sự khao khát hạnh phúc đời thường.
Bài thơ đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc và trở thành một “bản tình ca mùa thu” lay động lòng người.