Điều gì thực sự tạo nên sự khác biệt giữa một người nghiệp dư và một chuyên gia trong bất kỳ lĩnh vực nào? Phải chăng chỉ cần chăm chỉ luyện tập là đủ để đạt đến đỉnh cao, hay tài năng thiên bẩm mới là yếu tố quyết định? Câu hỏi này luôn là đề tài tranh luận sôi nổi.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự khổ luyện đóng vai trò quan trọng, chiếm đến 80% sự khác biệt giữa người chuyên nghiệp và nghiệp dư. Đây cũng là nguồn gốc của “quy tắc 10.000 giờ” nổi tiếng, cho rằng để trở thành chuyên gia, cần dành ít nhất 10.000 giờ luyện tập. Tuy nhiên, quan điểm này không hoàn toàn chính xác và đã có những nghiên cứu phản bác lại.
Luyện tập quan trọng đến mức nào?
Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Khoa học Tâm lý năm 2014 đã phân tích kết quả của 88 nghiên cứu về luyện tập và hiệu suất trong nhiều lĩnh vực khác nhau như âm nhạc, thể thao, giáo dục, nghề nghiệp và trò chơi. Kết quả cho thấy luyện tập đóng một vai trò quan trọng, nhưng không phải là yếu tố duy nhất quyết định thành công.
Thực tế, luyện tập chỉ chiếm khoảng 12% sự khác biệt về hiệu suất giữa các cá nhân. Trong lĩnh vực trò chơi, con số này là 26%, âm nhạc là 21% và thể thao là 18%. Đáng chú ý, ở lĩnh vực giáo dục, luyện tập chỉ chiếm 4% và trong nghề nghiệp, con số này thậm chí còn thấp hơn, dưới 1%.
Những yếu tố nào khác ảnh hưởng đến thành công?
Nếu luyện tập không phải là tất cả, vậy những yếu tố nào khác đóng vai trò quan trọng trong việc học tập và phát triển kỹ năng? Câu trả lời nằm ở trí thông minh, thời điểm bắt đầu học kỹ năng, khả năng ghi nhớ và đặc biệt là tài năng bẩm sinh.
Các chuyên gia hiện nay cho rằng, thay vì chỉ tập trung vào số lượng, điều quan trọng hơn là phải tìm ra phương pháp luyện tập phù hợp, có nghĩa là luyện tập một cách thông minh và hiệu quả.
Bên cạnh luyện tập thực tế, một hình thức luyện tập khác cũng vô cùng quan trọng, đó là luyện tập tinh thần. Luyện tập tinh thần bao gồm việc hình dung các bước cần thực hiện để hoàn thành một nhiệm vụ. Ví dụ, một nghệ sĩ piano có thể luyện tập một bản nhạc trong tâm trí, hoặc một diễn viên có thể tưởng tượng và diễn tập vai diễn của mình.
Một nghiên cứu năm 2008 đã chỉ ra rằng, các sinh viên y khoa kết hợp luyện tập tinh thần và kinh nghiệm thực tế trong phẫu thuật có kết quả tốt hơn so với những người chỉ dựa vào thực hành trên lớp và sách giáo khoa.
Nỗ lực rèn luyện và đam mê, yếu tố quyết định thành công vượt trội.
Phương pháp luyện tập hiệu quả nhất
Các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng, cách thức luyện tập ảnh hưởng rất lớn đến khả năng học một kỹ năng mới. Một nghiên cứu năm 2013 đã phân tích dữ liệu từ hơn 850.000 người mới bắt đầu chơi một trò chơi trực tuyến có tên “Axon”.
Trong trò chơi này, người chơi điều khiển một nơ-ron và phải kết nối nó từ liên kết này sang liên kết khác bằng cách nhấp vào các đối tượng tương ứng. Mục tiêu của trò chơi là kiểm tra khả năng nhận thức thông tin, ra quyết định và tốc độ của người chơi.
Điều thú vị là, mặc dù mức độ luyện tập của một số người chơi tương đương nhau, nhưng điểm số của họ lại khác biệt đáng kể. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, những người chơi đạt điểm cao thường không tập trung luyện tập liên tục mà dành nhiều thời gian hơn để tìm hiểu các nguyên tắc cơ bản của trò chơi. Việc nắm vững các nguyên tắc ngay từ đầu đã giúp họ đạt được hiệu suất cao hơn, đặc biệt là khi họ đã có kỹ năng tốt hơn.
Bí quyết luyện tập hiệu quả để phát triển kỹ năng
Vậy làm thế nào để luyện tập hiệu quả nhất? Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:
- Làm quen với quy trình và công cụ: Dành thời gian để hiểu rõ quy trình và các công cụ cần thiết cho việc luyện tập kỹ năng của bạn.
- Thay đổi phương pháp luyện tập: Thay đổi các buổi tập để duy trì sự hứng thú và tránh nhàm chán.
- Đừng sợ sai lầm: Sai lầm là một phần tất yếu của quá trình học tập. Hãy học hỏi từ những sai lầm và không ngừng cải thiện.
- Khám phá và sáng tạo: Khám phá là một phần quan trọng trong việc học bất kỳ kỹ năng mới nào. Hãy thử nghiệm những điều mới mẻ và tìm ra những phương pháp phù hợp nhất với bạn.
Mặc dù luyện tập không phải là yếu tố duy nhất quyết định sự thành công, nhưng nó vẫn là một phần quan trọng trong quá trình học tập và phát triển kỹ năng. Bằng cách kết hợp luyện tập tinh thần, luyện tập thực tế, khám phá và các phương pháp học tập khác, bạn có thể tối ưu hóa quá trình phát triển kỹ năng và đạt được thành công vượt trội.
