Thí Nghiệm Chứng Minh Thân Vận Chuyển Nước và lá thoát hơi nước là một trong những bài thực hành quan trọng trong chương trình Khoa học Tự nhiên lớp 7. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết cách thực hiện hai thí nghiệm này, giúp học sinh hiểu rõ hơn về vai trò của thân và lá trong quá trình sống của cây.
Thí nghiệm 1: Chứng minh thân vận chuyển nước
Mục tiêu của thí nghiệm này là chứng minh khả năng vận chuyển nước từ rễ lên các bộ phận khác của cây, đặc biệt là lá và hoa.
Chuẩn bị:
- Hai cốc thủy tinh
- Nước sạch
- Màu thực phẩm (hoặc mực viết)
- Hai cành hoa trắng (ví dụ: hoa cúc, hoa hồng trắng)
- Dao mổ hoặc dao lam
- Kính lúp (nếu có)
Tiến hành:
-
Cho nước vào hai cốc thủy tinh, đánh số 1 và 2. Thêm màu thực phẩm vào mỗi cốc và khuấy đều để tạo dung dịch màu.
-
Cắt vát phần cuối của hai cành hoa (độ dài khoảng 10-15 cm). Cắm mỗi cành hoa vào một cốc dung dịch màu.
-
Đặt hai cốc ở nơi thoáng mát trong khoảng 60-90 phút.
-
Cốc 1: Dùng dao mổ hoặc dao lam cắt dần cành hoa từ trên xuống. Sử dụng kính lúp để quan sát các lát cắt và xác định vị trí của dung dịch màu. Chú ý đến các bó mạch dẫn trong thân cây.
-
Cốc 2: Quan sát sự thay đổi màu sắc của cánh hoa. Theo dõi xem màu sắc của cánh hoa có thay đổi theo màu của dung dịch trong cốc hay không.
Kết quả và Giải thích:
Khi quan sát lát cắt ngang của thân cây dưới kính lúp, bạn sẽ thấy các bó mạch dẫn (đặc biệt là mạch gỗ) bị nhuộm màu. Điều này chứng tỏ nước màu đã được vận chuyển qua các bó mạch này. Ở cành hoa thứ hai, cánh hoa trắng sẽ dần chuyển sang màu của dung dịch trong cốc. Điều này chứng minh rằng thân cây đã vận chuyển nước màu từ cốc lên đến hoa.
Kết luận: Thân cây có chức năng vận chuyển nước và các chất dinh dưỡng từ rễ lên các bộ phận khác của cây. Mạch gỗ đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.
Thí nghiệm 2: Chứng minh lá thoát hơi nước
Thí nghiệm này nhằm chứng minh rằng lá cây có khả năng thoát hơi nước ra môi trường. Quá trình thoát hơi nước qua lá đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhiệt độ và vận chuyển nước trong cây.
Chuẩn bị:
- Giấy tẩm dung dịch CoCl2 (Cobalt Chloride)
- Kéo
- Băng keo trong
- Lá cây tươi (chọn lá có kích thước vừa phải, không bị sâu bệnh)
- Lọ đựng CaCl2 (chất hút ẩm)
- Máy sấy tóc (nếu có)
Tiến hành:
-
Chuẩn bị giấy tẩm CoCl2:
- Cắt giấy thấm thành các miếng nhỏ hình chữ nhật (khoảng 1 cm x 2 cm).
- Ngâm các miếng giấy vào dung dịch CoCl2 trong khoảng 25-30 phút. Giấy sẽ chuyển sang màu hồng.
- Sấy khô các miếng giấy bằng máy sấy (hoặc phơi khô). Khi khô, giấy sẽ chuyển sang màu xanh da trời.
- Cho các miếng giấy đã sấy khô vào lọ đựng CaCl2 để bảo quản (CaCl2 giúp hút ẩm, giữ cho giấy luôn khô).
-
Tiến hành thí nghiệm:
- Chọn một lá cây tươi. Đặt hai miếng giấy tẩm CoCl2 (đã được làm khô và có màu xanh da trời) lên hai mặt của lá (mặt trên và mặt dưới).
- Dùng băng keo trong dán chặt các miếng giấy lên lá, tạo thành một hệ thống kín. Đảm bảo giấy tiếp xúc tốt với bề mặt lá.
- Quan sát sự thay đổi màu sắc của giấy tẩm CoCl2 sau khoảng 20-30 phút.
Kết quả và Giải thích:
Sau một thời gian, bạn sẽ thấy giấy tẩm CoCl2 chuyển từ màu xanh da trời sang màu hồng. Sự chuyển màu này chứng tỏ lá cây đã thoát hơi nước, làm ẩm giấy tẩm CoCl2. Thông thường, giấy ở mặt dưới của lá sẽ chuyển màu nhanh hơn so với giấy ở mặt trên.
Nguyên nhân là do mặt dưới của lá có nhiều khí khổng hơn so với mặt trên. Khí khổng là nơi diễn ra quá trình trao đổi khí và thoát hơi nước ở lá. Do đó, lượng hơi nước thoát ra ở mặt dưới lá nhiều hơn, làm cho giấy tẩm CoCl2 ở mặt này ẩm nhanh hơn và chuyển màu nhanh hơn.
Kết luận: Lá cây có chức năng thoát hơi nước ra môi trường. Khí khổng đóng vai trò quan trọng trong quá trình thoát hơi nước này.
Tóm lại:
Hai thí nghiệm trên đã chứng minh được vai trò quan trọng của thân và lá trong quá trình vận chuyển nước và thoát hơi nước ở cây. Thân cây đảm nhiệm việc vận chuyển nước và các chất dinh dưỡng từ rễ lên các bộ phận khác, trong khi lá cây thực hiện quá trình thoát hơi nước, giúp điều hòa nhiệt độ và duy trì sự sống cho cây. Việc nắm vững kiến thức về hai thí nghiệm này sẽ giúp học sinh hiểu sâu hơn về cấu tạo và chức năng của thực vật.
