Hiệp ước Nhâm Tuất năm 1862 là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu sự nhượng bộ lớn của triều đình Huế trước thực dân Pháp. Sau khi chiếm được ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ, tướng Pháp Bô-na đã lợi dụng mong muốn “nghị hòa” của vua Tự Đức để cùng Phan Thanh Giản và Lâm Duy Hiệp (đại diện triều đình Huế) ký kết hiệp ước này vào ngày 5 tháng 6 năm 1862.
Mặc dù giành được thắng lợi quân sự, Pháp nhận thấy việc mở rộng và bình định các vùng đã chiếm gặp nhiều khó khăn do thiếu binh lực và sự kháng cự quyết liệt từ quân dân Việt Nam. Dư luận Pháp cũng chưa hoàn toàn ủng hộ việc xâm chiếm Việt Nam. Do đó, Pháp muốn ký hòa ước để giữ vững những gì đã chiếm được và có thời gian chuẩn bị cho các bước tiến tiếp theo.
Cuộc nghị hòa diễn ra nhanh chóng. Chỉ một tháng sau khi phái viên của Bonard mang thư nghị hòa đến Huế, Hiệp ước Nhâm Tuất đã được ký kết tại Sài Gòn.
Nội Dung Hiệp Ước Nhâm Tuất
Hiệp ước gồm 12 điều khoản, trong đó có những điều khoản quan trọng sau:
- Điều 2: Vua Việt Nam phải bãi bỏ lệnh cấm đạo trên toàn lãnh thổ.
- Điều 3: Ba tỉnh Biên Hòa, Gia Định, Định Tường và đảo Côn Lôn giao cho Pháp quản lý.
- Điều 4: Triều đình Huế phải hỏi ý kiến Pháp trước khi thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước khác.
- Điều 5: Triều đình Huế phải mở ba cửa biển Đà Nẵng, Ba Lạt, Quảng Yên cho tàu Pháp và Tây Ban Nha vào buôn bán.
- Điều 8: Triều đình Huế phải bồi thường chiến phí cho Pháp và Tây Ban Nha là 4 triệu đô la.
- Điều 11: Pháp sẽ trả lại tỉnh thành Vĩnh Long cho triều đình Huế khi triều đình dẹp yên các cuộc khởi nghĩa chống Pháp.
Việc mở ba cửa biển Đà Nẵng, Ba Lạt, Quảng Yên cho Pháp và Tây Ban Nha tự do buôn bán là một nhượng bộ lớn về kinh tế và chủ quyền của triều đình Huế. Điều này tạo điều kiện cho Pháp dễ dàng thâm nhập và chi phối nền kinh tế Việt Nam, đồng thời mở đường cho các hoạt động xâm lược sau này.
Ý Nghĩa và Hậu Quả
Hiệp ước Nhâm Tuất đã gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ trong nhân dân Việt Nam, thể hiện sự bất bình trước sự thỏa hiệp của triều đình. Hiệp ước này cũng tạo bàn đạp cho Pháp mở rộng xâm chiếm toàn bộ Nam Kỳ và tiến tới xâm lược toàn bộ Việt Nam. Nó đánh dấu một giai đoạn đen tối trong lịch sử dân tộc, khi chủ quyền quốc gia bị xâm phạm nghiêm trọng.
Tóm lại, Hiệp ước Nhâm Tuất năm 1862 là một văn kiện bất bình đẳng, thể hiện sự yếu kém của triều đình Huế trước sự xâm lược của thực dân Pháp. Việc triều đình Huế đồng ý mở ba cửa biển Đà Nẵng, Ba Lạt, Quảng Yên cho Pháp và Tây Ban Nha buôn bán đã tạo điều kiện cho Pháp tăng cường sự hiện diện kinh tế và chính trị tại Việt Nam, đẩy nhanh quá trình xâm lược và đô hộ đất nước ta.
