Thể tích hình hộp chữ nhật là một kiến thức quan trọng trong chương trình Toán lớp 5. Nó giúp các em học sinh làm quen với khái niệm về không gian và khả năng chứa đựng của vật thể.
Công Thức Tính Thể Tích Hình Hộp Chữ Nhật
Để tính thể tích hình hộp chữ nhật, chúng ta sử dụng công thức sau:
V = a x b x c
Trong đó:
- V là thể tích hình hộp chữ nhật
- a là chiều dài
- b là chiều rộng
- c là chiều cao
Lưu ý quan trọng: Tất cả các đơn vị đo chiều dài, chiều rộng và chiều cao phải giống nhau trước khi thực hiện phép tính. Ví dụ, nếu chiều dài đo bằng mét (m), chiều rộng đo bằng centimet (cm), và chiều cao đo bằng milimet (mm), bạn cần chuyển đổi tất cả về cùng một đơn vị (ví dụ: mét) trước khi tính thể tích.
Bài Tập Vận Dụng
Bài 1: Tính thể tích hình hộp chữ nhật có chiều dài 8 cm, chiều rộng 5 cm và chiều cao 6 cm.
Giải:
Áp dụng công thức: V = a x b x c
V = 8 cm x 5 cm x 6 cm = 240 cm³
Vậy, thể tích hình hộp chữ nhật là 240 cm³.
Bài 2: Bố của Mai vừa làm một bể cá dạng hình hộp chữ nhật với kích thước chiều dài 10 dm, chiều rộng 6 dm và chiều cao 8 dm. Tính thể tích của bể cá đó.
Giải:
Áp dụng công thức: V = a x b x c
V = 10 dm x 6 dm x 8 dm = 480 dm³
Vậy, thể tích của bể cá là 480 dm³.
Bài 3: Việt tạo một khối hình bằng cách ghép 6 hình hộp chữ nhật như hình dưới đây. Biết mỗi hình hộp chữ nhật có chiều dài 10 cm, chiều rộng 5 cm và chiều cao 2 cm. Tính thể tích của khối hình đó.
Giải:
Đầu tiên, tính thể tích của một hình hộp chữ nhật nhỏ:
V = 10 cm x 5 cm x 2 cm = 100 cm³
Sau đó, nhân thể tích của một hình hộp chữ nhật nhỏ với số lượng hình hộp chữ nhật (6):
Thể tích khối hình = 100 cm³ x 6 = 600 cm³
Vậy, thể tích của khối hình đó là 600 cm³.
Bài 4: Nam muốn xếp các khối gỗ dạng hình hộp chữ nhật có chiều dài 4 cm, chiều rộng 1 cm và chiều cao 1 cm vào một chiếc hộp. Chiếc hộp đó có dạng hình hộp chữ nhật với chiều dài 8 cm, chiều rộng 4 cm và chiều cao 4 cm. Hỏi Nam có thể xếp được nhiều nhất bao nhiêu khối gỗ như vậy vào hộp?
Giải:
Tính thể tích của chiếc hộp:
V_hộp = 8 cm x 4 cm x 4 cm = 128 cm³
Tính thể tích của một khối gỗ:
V_gỗ = 4 cm x 1 cm x 1 cm = 4 cm³
Số khối gỗ tối đa có thể xếp được:
Số khối gỗ = V_hộp / V_gỗ = 128 cm³ / 4 cm³ = 32 khối
Vậy, Nam có thể xếp được nhiều nhất 32 khối gỗ vào hộp.
Bài 5: Tính thể tích của khối gỗ có hình dạng và kích thước như hình dưới đây (khối gỗ được tạo thành từ hai hình hộp chữ nhật ghép lại).
Giải:
Chia khối gỗ thành hai hình hộp chữ nhật A và B.
- Hình A:
- Chiều dài: 3 cm
- Chiều rộng: 5 cm
- Chiều cao: 6 cm
- Thể tích: V_A = 3 cm x 5 cm x 6 cm = 90 cm³
- Hình B:
- Chiều dài: 8 cm
- Chiều rộng: 5 cm
- Chiều cao: 2 cm (8 cm – 6 cm = 2 cm)
- Thể tích: V_B = 8 cm x 5 cm x 2 cm = 80 cm³
Thể tích khối gỗ = V_A + V_B = 90 cm³ + 80 cm³ = 170 cm³
Vậy, thể tích của khối gỗ là 170 cm³.
Bài 6: Quan sát hình vẽ và tính thể tích của tảng đá nằm trong bể nước (thể tích tảng đá bằng thể tích nước dâng lên). Biết đáy bể hình hộp chữ nhật có chiều dài 10 dm và chiều rộng 6 dm. Mực nước ban đầu cao 3 dm, sau khi bỏ tảng đá vào, mực nước cao 4 dm.
Giải:
Mực nước dâng cao thêm là: 4 dm – 3 dm = 1 dm
Thể tích phần nước dâng lên (cũng là thể tích của tảng đá) là:
V = 10 dm x 6 dm x 1 dm = 60 dm³
Vậy, thể tích của tảng đá là 60 dm³.
Luyện Tập Thêm
Để nắm vững kiến thức về Thể Tích Hình Hộp Chữ Nhật Lớp 5, các em nên làm thêm nhiều bài tập khác nhau. Có thể tìm kiếm các bài tập trên internet, trong sách giáo khoa, hoặc nhờ thầy cô giáo giao thêm bài tập về nhà.
Việc luyện tập thường xuyên sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về công thức và cách áp dụng vào các bài toán thực tế. Chúc các em học tốt!
