Thể Thơ Quê Hương là một dòng chảy mạnh mẽ trong văn học Việt Nam, nơi các tác giả gửi gắm tình yêu, nỗi nhớ, và niềm tự hào về mảnh đất nơi mình sinh ra và lớn lên. Những vần thơ mộc mạc, chân thành, giàu hình ảnh đã chạm đến trái tim của bao thế hệ độc giả, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc.
Một trong những tác phẩm tiêu biểu cho thể thơ này là bài “Quê Hương” của Tế Hanh. Bài thơ không chỉ khắc họa bức tranh làng chài ven biển tươi đẹp mà còn thể hiện tình cảm gắn bó sâu sắc của tác giả với quê hương.
Tế Hanh (1921-2009), tên khai sinh Trần Tế Hanh, sinh ra tại một làng chài ven biển Quảng Ngãi. Ông là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới. Thơ ông giản dị, chân thật, giàu hình ảnh và luôn tràn đầy tình yêu quê hương.
Những vần thơ quê hương thường sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống hàng ngày. Các hình ảnh quen thuộc như lũy tre làng, con sông, cánh đồng, phiên chợ… được tái hiện một cách sinh động, gợi cảm, khơi gợi trong lòng người đọc những kỷ niệm thân thương về quê nhà.
Bài thơ “Quê Hương” được Tế Hanh sáng tác năm 1939, khi ông đang học ở Huế. Nỗi nhớ quê da diết đã thôi thúc ông viết nên những dòng thơ chân thành, giản dị mà thấm đượm tình yêu thương. Bài thơ được in trong tập “Nghẹn ngào” (1939) và sau đó là tập “Hoa niên” (1945).
Bên cạnh việc miêu tả cảnh vật, thể thơ quê hương còn tập trung khắc họa hình ảnh con người. Đó là những người nông dân chất phác, cần cù, những người ngư dân dũng cảm, kiên cường, những người mẹ tảo tần, yêu thương con hết mực… Họ là những người đã tạo nên hồn cốt của làng quê Việt Nam.
Hai câu thơ đầu giới thiệu một cách mộc mạc về làng quê của tác giả: “Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới / Nước bao vây cách biển nửa ngày sông.” Làng quê ấy gắn liền với nghề chài lưới, một nghề vất vả nhưng cũng đầy niềm vui và tự hào.
Không chỉ là những lời ca ngợi vẻ đẹp quê hương, thể thơ này còn là tiếng nói của những người con xa xứ, luôn đau đáu hướng về quê nhà. Nỗi nhớ quê hương da diết, niềm mong mỏi được trở về, được sống lại những khoảnh khắc bình dị bên gia đình, người thân là những cảm xúc thường trực trong thơ ca.
Cảnh đón thuyền về bến được miêu tả đầy sinh động: “Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng, / Cả thân hình nồng thở vị xa xăm; / Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm / Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.” Những người dân chài với làn da rám nắng, mang trong mình hơi thở của biển cả, cùng con thuyền sau một ngày vất vả trở về bến đỗ.
Thể thơ quê hương có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Thông qua những vần thơ, những phong tục, tập quán, những nét đẹp văn hóa của làng quê Việt Nam được lưu giữ và truyền lại cho các thế hệ sau. Đồng thời, nó cũng góp phần bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước trong mỗi con người Việt Nam.
