Chiến tranh đặc biệt (1961-1965) là một chiến lược quân sự mà Hoa Kỳ áp dụng tại miền Nam Việt Nam trong giai đoạn đầu của cuộc Chiến tranh Việt Nam. Bản chất của “chiến tranh đặc biệt” là một hình thức chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới, được tiến hành bằng quân đội tay sai, dưới sự chỉ huy, cố vấn và viện trợ của Mỹ. Mục tiêu chính của chiến lược này là đàn áp phong trào cách mạng của nhân dân miền Nam, ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản, và duy trì chế độ Ngô Đình Diệm thân Mỹ.
Trong chiến tranh đặc biệt, quân đội Sài Gòn đóng vai trò là lực lượng chủ yếu trên chiến trường. Tuy nhiên, mọi hoạt động quân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa đều do các cố vấn Mỹ chỉ đạo và điều hành. Mỹ cung cấp vũ khí, trang thiết bị, tiền bạc và huấn luyện cho quân đội Sài Gòn, đồng thời sử dụng các biện pháp chiến tranh tâm lý, kinh tế để lôi kéo, mua chuộc người dân.
Lực lượng quân sự của quân đội Sài Gòn năm 1963, lực lượng nòng cốt trong chiến lược Chiến tranh Đặc Biệt của Mỹ.
Một trong những biện pháp được Mỹ và chính quyền Sài Gòn đặc biệt chú trọng là việc xây dựng “ấp chiến lược”. “Ấp chiến lược” thực chất là những trại tập trung trá hình, được lập ra nhằm cô lập lực lượng cách mạng khỏi dân chúng, kiểm soát và đàn áp người dân. Tuy nhiên, chính sách này đã vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ của người dân miền Nam, trở thành một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến sự thất bại của chiến lược “chiến tranh đặc biệt”.
Các đặc điểm chính của chiến tranh đặc biệt:
- Lực lượng chủ yếu: Quân đội Sài Gòn, dưới sự chỉ huy và cố vấn của Mỹ.
- Vai trò của Mỹ: Cung cấp viện trợ quân sự, kinh tế, chính trị, và chỉ đạo chiến lược.
- Mục tiêu: Đàn áp phong trào cách mạng, ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản, duy trì chế độ thân Mỹ.
- Các biện pháp chính: Quân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa, chiến tranh tâm lý, “ấp chiến lược”.
- Địa bàn: Miền Nam Việt Nam.
Sự thất bại của chiến tranh đặc biệt:
Chiến tranh đặc biệt đã thất bại do nhiều nguyên nhân:
- Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam: Đảng đã đề ra đường lối chiến lược đúng đắn, phát huy sức mạnh đoàn kết của toàn dân tộc.
- Tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân và dân miền Nam: Quân và dân miền Nam đã kiên cường chiến đấu, làm thất bại các chiến thuật của địch.
- Sự phản đối mạnh mẽ của người dân đối với chính sách “ấp chiến lược”: Người dân đã vùng lên đấu tranh, phá vỡ các “ấp chiến lược”, tạo điều kiện cho lực lượng cách mạng hoạt động.
- Mâu thuẫn nội bộ trong chính quyền Sài Gòn: Sự lục đục, tranh giành quyền lực trong chính quyền Sài Gòn đã làm suy yếu chế độ này.
Binh sĩ Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam trong Chiến dịch Bình Giã, một trong những chiến thắng quan trọng đánh dấu sự thất bại của Chiến tranh Đặc Biệt.
Những chiến thắng vang dội của quân và dân miền Nam, đặc biệt là chiến thắng Bình Giã (1964), đã giáng một đòn nặng nề vào chiến lược “chiến tranh đặc biệt”. Đến giữa năm 1965, chiến lược này hoàn toàn phá sản, buộc Mỹ phải chuyển sang chiến lược “chiến tranh cục bộ”, trực tiếp đưa quân đội viễn chinh Mỹ vào tham chiến. Sự thất bại của “chiến tranh đặc biệt” không chỉ thể hiện sự bất lực của Mỹ trong việc áp đặt ý chí lên Việt Nam, mà còn là minh chứng cho sức mạnh của tinh thần đoàn kết và ý chí độc lập của dân tộc Việt Nam.
