Trong bài thơ, câu hỏi “The Man Asked Me How” (người đàn ông hỏi tôi tại sao) là một chất xúc tác, khơi gợi lên những suy tư sâu sắc về sự phân biệt chủng tộc và cuộc chiến âm ỉ diễn ra trong xã hội. Đó là câu hỏi mà tác giả, một người phụ nữ da màu thông minh và hiểu biết, phải đối mặt và trả lời.
Câu hỏi ấy không đơn thuần chỉ là một thắc mắc, mà còn là một sự hoài nghi, một sự phủ nhận về những trải nghiệm mà tác giả và cộng đồng của cô phải gánh chịu. “The man asked me how I, an intelligent, well-read person could believe in the war between races” (người đàn ông hỏi tôi làm sao, một người thông minh, am hiểu như tôi lại có thể tin vào cuộc chiến giữa các chủng tộc) – câu hỏi này mang theo một hàm ý rằng cuộc chiến đó không có thật, hoặc ít nhất, không ảnh hưởng đến những người như anh ta.
Trong tưởng tượng, tác giả vẽ nên một vùng đất lý tưởng, nơi không có sự phân biệt, nơi mọi người sống trong hòa bình và yêu thương. “In my land there are no distinctions” (ở vùng đất của tôi không có sự phân biệt), “people write poems about love” (mọi người viết thơ về tình yêu). Đó là một thế giới mà cô khao khát, một nơi mà cô có thể là chính mình, không bị đánh giá hay kỳ thị vì màu da.
Tuy nhiên, thực tế phũ phàng đã kéo cô trở lại. “But I am not there” (nhưng tôi không ở đó). Cô nhận ra rằng, dù cô có cố gắng trốn tránh, dù cô có phủ nhận sự tồn tại của cuộc chiến chủng tộc, thì nó vẫn đang diễn ra xung quanh cô, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của cô và những người thân yêu.
“I believe in revolution because everywhere the crosses are burning, sharp-shooting goose-steppers round every corner, there are snipers in the schools…” (Tôi tin vào cuộc cách mạng bởi vì khắp mọi nơi thánh giá đang cháy, những kẻ diễu hành hống hách ở mọi ngã rẽ, có những tay bắn tỉa trong trường học…). Những hình ảnh mạnh mẽ này cho thấy sự tàn bạo và bất công mà cô phải chứng kiến hàng ngày.
“I’m marked by the color of my skin” (Tôi bị đánh dấu bởi màu da của mình). Sự thật trần trụi này không thể chối cãi. Cô mang trên mình vết sẹo của sự phân biệt chủng tộc, không chỉ là những vết thương thể xác mà còn là những vết thương tinh thần, những “bullets bury deeper than logic” (những viên đạn chôn sâu hơn cả lý trí).
“The man asked me how” (người đàn ông hỏi tôi tại sao) – câu hỏi ấy không có một câu trả lời đơn giản. Nó đòi hỏi một sự thấu hiểu sâu sắc, một sự đồng cảm chân thành, và một sự cam kết hành động để chống lại bất công và xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Bài thơ là một lời kêu gọi, một lời cảnh tỉnh, và một lời nhắc nhở rằng cuộc chiến vẫn chưa kết thúc, và chúng ta cần phải tiếp tục đấu tranh cho sự bình đẳng và công bằng.
