Thất ngôn, hay còn gọi là chứng mất ngôn ngữ, là một rối loạn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của một người. Nó phát sinh từ tổn thương não, gây khó khăn trong việc hiểu, diễn đạt ngôn ngữ nói và viết. Bệnh nhân thất ngôn có thể gặp khó khăn trong việc tìm từ, sắp xếp câu cú, hoặc hiểu ý nghĩa của lời nói và chữ viết.
Thất ngôn có nhiều dạng khác nhau, mỗi dạng liên quan đến một vùng não cụ thể và gây ra các triệu chứng khác nhau. Dưới đây là một số loại thất ngôn phổ biến:
Các loại thất ngôn chính
Thất ngôn Wernicke (Thất ngôn tiếp nhận)
Người mắc thất ngôn Wernicke có thể nói trôi chảy, nhưng lời nói của họ thường vô nghĩa, chứa các từ không liên quan hoặc các cụm từ lộn xộn. Họ gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ nói và viết, và thường không nhận thức được vấn đề ngôn ngữ của mình.
Thất ngôn Broca (Thất ngôn biểu đạt)
Thất ngôn Broca gây khó khăn cho việc diễn đạt ngôn ngữ. Người bệnh có thể hiểu ngôn ngữ, nhưng gặp khó khăn trong việc tìm từ và cấu trúc câu. Họ thường nói chậm, khó nhọc, và bỏ qua các từ nối.
Thất ngôn dẫn truyền
Dạng thất ngôn này ảnh hưởng đến khả năng lặp lại lời nói. Người bệnh có thể hiểu và diễn đạt ngôn ngữ tương đối tốt, nhưng gặp khó khăn trong việc lặp lại các từ hoặc câu.
Thất ngôn toàn bộ
Đây là dạng thất ngôn nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng đến cả khả năng hiểu và diễn đạt ngôn ngữ. Người bệnh thường không thể nói hoặc hiểu bất kỳ ngôn ngữ nào.
Biểu hiện thường gặp của người bị thất ngôn
- Nói câu ngắn, thiếu từ hoặc ngữ pháp.
- Sử dụng sai từ hoặc thay thế từ này bằng từ khác.
- Khó khăn trong việc tìm từ đúng để diễn tả ý.
- Không hiểu lời nói của người khác hoặc những gì mình đọc.
- Viết câu vô nghĩa hoặc sai chính tả.
Nguyên nhân gây ra thất ngôn
Nguyên nhân phổ biến nhất của thất ngôn là đột quỵ. Các nguyên nhân khác bao gồm:
- Chấn thương sọ não.
- U não.
- Nhiễm trùng não.
- Các bệnh thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như bệnh Alzheimer.
Điều trị và phục hồi chức năng cho người bệnh thất ngôn
Việc điều trị thất ngôn phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Liệu pháp ngôn ngữ: Giúp người bệnh học lại các kỹ năng ngôn ngữ hoặc phát triển các chiến lược giao tiếp mới.
- Vật lý trị liệu và trị liệu nghề nghiệp: Giúp cải thiện các kỹ năng vận động và sinh hoạt hàng ngày.
- Thuốc: Có thể được sử dụng để điều trị các bệnh nền gây ra thất ngôn, chẳng hạn như đột quỵ hoặc nhiễm trùng.
Sự phục hồi chức năng ngôn ngữ có thể mất nhiều thời gian và công sức. Sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè là rất quan trọng trong quá trình này. Dưới đây là một số lời khuyên cho người thân của bệnh nhân thất ngôn:
- Kiên nhẫn và thấu hiểu: Hãy nhớ rằng người bệnh đang gặp khó khăn trong việc giao tiếp.
- Sử dụng ngôn ngữ đơn giản: Nói chậm và rõ ràng, sử dụng câu ngắn và từ ngữ quen thuộc.
- Sử dụng các phương tiện hỗ trợ giao tiếp: Sử dụng hình ảnh, cử chỉ, hoặc viết ra những gì bạn muốn nói.
- Tạo môi trường giao tiếp tích cực: Khuyến khích người bệnh tham gia vào các cuộc trò chuyện và các hoạt động xã hội.
