Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập ngày 8 tháng 8 năm 1967, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử khu vực. Sự kiện này không chỉ là sự ra đời của một tổ chức khu vực mà còn là biểu hiện rõ nét của một xu thế lớn hơn trên thế giới. Vậy, “tháng 8 năm 1967 hiệp hội các quốc gia đông nam á được thành lập là biểu hiện rõ nét của xu thế nào?” Câu trả lời nằm ở sự trỗi dậy của chủ nghĩa khu vực và khát vọng hợp tác để cùng nhau phát triển, đối phó với những thách thức chung.
Sự ra đời của ASEAN xuất phát từ nhiều yếu tố, trong đó nổi bật là:
- Xu thế hợp tác khu vực: Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, nhiều quốc gia trên thế giới nhận thấy sự cần thiết phải hợp tác để giải quyết các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội. ASEAN ra đời nằm trong xu thế chung này.
- Khát vọng hòa bình và ổn định: Khu vực Đông Nam Á trải qua nhiều xung đột và bất ổn trong giai đoạn này. Việc thành lập ASEAN thể hiện mong muốn chung của các quốc gia trong khu vực về một môi trường hòa bình, ổn định để tập trung vào phát triển kinh tế.
- Nhu cầu phát triển kinh tế: Các quốc gia thành viên nhận thấy rằng hợp tác kinh tế có thể giúp họ tận dụng lợi thế so sánh, mở rộng thị trường và thu hút đầu tư nước ngoài.
- Ảnh hưởng của Chiến tranh Lạnh: Trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh, việc thành lập ASEAN cũng nhằm tăng cường sự đoàn kết và tự cường của khu vực trước áp lực từ các cường quốc bên ngoài.
Các Tư lệnh Hải quân ASEAN thể hiện tinh thần đoàn kết hướng tới Cộng đồng chung năm 2015, biểu tượng cho sự hợp tác và hội nhập khu vực.
Tháng 10 năm 2003, các nhà lãnh đạo ASEAN đã ký Tuyên bố Hòa hợp ASEAN II, đặt mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2020, dựa trên ba trụ cột chính: Cộng đồng Chính trị – An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa – Xã hội. Đến tháng 1 năm 2007, ASEAN quyết định đẩy nhanh tiến độ, đặt mục tiêu hoàn thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Đây là một bước tiến quan trọng, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của các quốc gia thành viên.
Việc xây dựng Cộng đồng ASEAN dựa trên ba trụ cột chính:
- Cộng đồng Chính trị – An ninh: Mục tiêu là xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định, không có xung đột, dựa trên các giá trị và chuẩn mực chung. ASEAN không hướng tới một liên minh quân sự mà tập trung vào hợp tác, đối thoại và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
- Cộng đồng Kinh tế: Mục tiêu là tạo ra một thị trường chung và cơ sở sản xuất thống nhất, với sự tự do lưu chuyển hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, vốn và lao động có tay nghề.
- Cộng đồng Văn hóa – Xã hội: Mục tiêu là xây dựng một xã hội hòa nhập, đùm bọc, nơi người dân có chất lượng cuộc sống tốt đẹp hơn, có ý thức về bản sắc ASEAN và đóng góp vào sự phát triển của khu vực.
Những năm qua, ASEAN đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong cả ba lĩnh vực này. Thương mại nội khối tăng trưởng mạnh mẽ, đầu tư nước ngoài vào khu vực tăng lên, và các chương trình hợp tác văn hóa, giáo dục được triển khai rộng rãi.
Tuy nhiên, ASEAN cũng đối mặt với không ít thách thức. Sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế, hệ thống chính trị và văn hóa giữa các quốc gia thành viên đôi khi gây khó khăn cho việc đạt được sự đồng thuận trong các vấn đề quan trọng. Ngoài ra, các vấn đề như tranh chấp lãnh thổ, biến đổi khí hậu, dịch bệnh và tội phạm xuyên quốc gia cũng đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ hơn nữa từ các nước thành viên.
Dù vậy, ASEAN vẫn là một tổ chức khu vực thành công, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình, ổn định và thúc đẩy phát triển kinh tế ở khu vực Đông Nam Á. Sự ra đời và phát triển của ASEAN là minh chứng cho thấy sức mạnh của hợp tác khu vực trong việc giải quyết các vấn đề chung và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả các quốc gia thành viên.
