Tình mẫu tử là một đề tài vĩnh cửu, nguồn cảm hứng vô tận cho văn học và nghệ thuật. Vượt qua mọi ranh giới, tình mẹ là thứ tình cảm thiêng liêng, cao cả và không gì sánh bằng. Câu chuyện cổ tích của Andersen về “Thần Chết Và Người Mẹ” là một minh chứng sâu sắc cho tình yêu bao la, sự hy sinh vô điều kiện của người mẹ dành cho con mình.
Một người mẹ ngồi bên cạnh đứa con ốm yếu. Bà lo sợ con mình sẽ không qua khỏi. Đứa bé xanh xao, đôi mắt nhắm nghiền, hơi thở yếu ớt. Bà cúi xuống nhìn con, lòng quặn thắt.
Tiếng gõ cửa vang lên. Một ông lão nghèo khổ, khoác tấm áo choàng rách rưới bước vào. Tuyết rơi dày đặc bên ngoài, gió rít từng cơn. Ông lão run rẩy vì lạnh, ngồi xuống bên cạnh đứa bé. Người mẹ đang hâm sữa trên bếp. Xong việc, bà quay lại ngồi cạnh ông lão, nhìn đứa con bé bỏng vẫn đang cố gắng thở. Bà hỏi:
“Liệu con tôi có sao không? Thượng đế có bắt nó đi không?”
Ông lão – chính là Thần Chết – lắc đầu khó hiểu. Bà mẹ gục đầu xuống, nước mắt lăn dài trên má. Đã ba ngày bà không ngủ, cơ thể rã rời. Bà thiếp đi một lát, rồi giật mình tỉnh giấc vì lạnh.
“Con tôi đâu?” Bà hoảng hốt kêu lên, nhìn xung quanh. Ông lão và đứa con của bà đã biến mất. Lão đã mang con bà đi mất rồi. Chiếc đồng hồ quả lắc vẫn tích tắc đều đặn trong góc nhà.
Người mẹ tội nghiệp vùng dậy, chạy ra ngoài gọi con. Một bà cụ mặc áo đen, ngồi giữa đống tuyết trên sân bảo bà:
“Ta thấy Thần Chết mang con ngươi đi rồi. Lão chạy nhanh như gió. Một khi đã cướp đi, lão sẽ không bao giờ trả lại.”
Bà mẹ van nài:
“Xin cụ chỉ cho tôi đường đi. Tôi sẽ đuổi theo.”
Bà cụ đáp:
“Được thôi! Nhưng ngươi phải hát cho ta nghe tất cả những bài hát mà ngươi đã ru con. Ta rất thích nghe ngươi hát. Ta là Thần Đêm Tối. Ta đã từng thấy nước mắt ngươi rơi khi ru con.”
Bà mẹ khẩn khoản:
“Tôi xin hát tất cả, xin bà hãy chỉ đường để tôi đuổi theo Thần Chết, đòi lại con.”
Thần Đêm Tối im lặng. Bà mẹ siết chặt tay, nước mắt đầm đìa, vừa nức nở vừa hát, tiếng nấc nghẹn ngào át cả lời ca.
Nghe xong, Thần Đêm Tối bảo:
“Rẽ phải, đi vào rừng thông tối tăm kia. Thần Chết đã mang con ngươi vào đó.”
Đến giữa rừng, bà mẹ gặp một ngã ba đường, không biết nên rẽ trái hay phải. Chỉ có một bụi gai trơ trụi, không hoa không lá, phủ đầy tuyết, cành cây trĩu nặng sát mặt đất.
Bà mẹ hỏi:
“Ngươi có biết Thần Chết đã mang con ta đi lối nào không?”
Bụi gai trả lời:
“Có, nhưng ngươi phải ôm ta vào lòng để sưởi ấm cho ta. Ta đang lạnh cóng, sắp đóng băng đến nơi rồi.”
Bà mẹ ôm bụi gai vào lòng, sưởi ấm cho nó. Ngực bà bị gai đâm rớm máu. Bụi gai bỗng trở nên ấm áp, trổ hoa xanh tốt ngay giữa đêm đông giá lạnh. Được sưởi ấm, bụi gai chỉ đường cho bà mẹ.
Bà đến một cái hồ lớn, không thấy bóng thuyền. Mặt hồ đóng băng mỏng manh, không thể bước qua, nước hồ lại quá sâu, không thể lội. Bà cúi xuống, cố gắng uống cạn nước hồ. Bà biết điều đó là quá sức, nhưng vì quá đau khổ, bà cầu xin Thượng Đế giúp đỡ.
Hồ nước bảo bà:
“Không được đâu. Chúng ta hãy thương lượng. Ta rất thích ngọc trai. Đôi mắt của ngươi là hai viên ngọc trai rất đẹp. Ngươi hãy khóc cho đến khi rơi hai mắt xuống, ta sẽ đưa ngươi đến nhà kính, nơi Thần Chết vun trồng những cây hoa, mỗi cây là một kiếp người.”
Bà mẹ nức nở, nước mắt tuôn rơi, hai mắt theo dòng lệ rơi xuống đáy hồ, hóa thành hai viên ngọc. Bà được hồ nước nâng bổng lên và đưa đến một ngôi nhà kỳ lạ. Mắt bà không còn nhìn thấy gì, bà hỏi:
“Có ai thấy Thần Chết mang con tôi đi đâu không?”
Một bà già canh giữ vườn ươm của Thần Chết nói:
“Thần Chết chưa về đến đây. Ngươi làm thế nào đến được nơi này? Ai đã giúp ngươi?”
“Thượng Đế giúp tôi.” Bà mẹ trả lời. “Người đã thương tôi, xin bà cũng thương tình, chỉ cho tôi biết con tôi ở đâu.”
Bà già nói:
“Ta không biết mặt con ngươi. Ở đây có rất nhiều cây. Mỗi cây tượng trưng cho một kiếp người. Chúng có trái tim, trái tim chúng đang đập. Ngươi hãy lại gần từng cây, lắng nghe nhịp tim, chắc chắn sẽ nhận ra cây nào mang sinh mệnh con ngươi. Nhưng nếu ta giúp ngươi, ngươi sẽ trả ơn ta thế nào?”
“Tôi không còn gì để cho bà cả!” Bà mẹ đáp.
“Ngươi có mái tóc đen nhánh.” Bà già nói. “Ngươi cho ta mái tóc đó, và nhận lại mái tóc bạc của ta. Đổi nhau nhé.”
“Nếu chỉ có thế thôi thì được.” Bà mẹ vội trả lời, rồi trao mái tóc đen cho bà cụ và nhận lấy mái tóc bạc.
Hai người bước vào vườn kính rộng lớn của Thần Chết. Nơi đây có vô số cây cỏ đủ loại. Có những cây mộc lan mảnh dẻ, những bông thược dược to lớn. Có cây mọc dưới nước, cây xanh tươi, cây khô cằn, rắn quấn quanh gốc. Mỗi cây mỗi hoa mang một cái tên, tượng trưng cho một kiếp người.
Người mẹ đau khổ quỳ xuống bên từng gốc cây, lắng nghe nhịp đập của từng trái tim. Giữa muôn vàn trái tim ấy, bà nhận ra nhịp đập của trái tim con mình.
“Con tôi đây rồi!” Bà reo lên, chỉ tay vào một gốc cây nhỏ bé, màu lam, ốm yếu, thân cây nghiêng ngả.
Bà già ngăn lại:
“Đừng chạm vào hoa. Cứ đợi ở đây. Thần Chết sắp về. Đừng để Thần nhổ cây hoa này.”
Ngay lúc đó, một luồng gió lạnh buốt thổi đến. Thần Chết đã đến. Thần hỏi:
“Sao ngươi lại tìm được đến đây? Lại còn đến trước ta?”
“Ta là mẹ!” Bà mẹ trả lời.
Thần Chết đưa bàn tay dài ngoẵng về phía cây hoa mảnh dẻ, bà mẹ vội dang tay che chắn, không cho Thần Chết chạm vào.
“Ngươi không chống lại được ta đâu!” Thần Chết nói và hà hơi vào tay bà mẹ, bà thấy lạnh buốt. “Ta cũng chỉ tuân theo lệnh của Thượng Đế mà thôi. Ta trông nom khu vườn này, mang những cây cỏ ở đây lên trồng trong vườn của Thượng Đế theo lệnh Người. Còn sau đó ra sao, ta không biết.”
“Trả lại con cho tôi!” Bà mẹ van xin và định nắm lấy hai cây hoa khác.
Thần Chết bảo:
“Chớ đụng vào! Ngươi nói rằng ngươi đau khổ, mà ngươi lại muốn làm cho một người mẹ khác phải đau khổ sao?”
Bà mẹ đau thương buông hai cây hoa ra.
Thần Chết nói thêm:
“Đây là đôi mắt của ngươi, ta thấy chúng lấp lánh dưới đáy hồ, ta đã vớt lên đấy. Hãy nhận lại chúng. Và nhìn xuống đáy giếng gần đây. Ta sẽ cho ngươi biết tên của hai đứa trẻ có hai bông hoa ấy. Ngươi sẽ thấy rõ cả cuộc đời, quá khứ và tương lai của chúng, thấy rõ tất cả những gì mà ngươi định hủy hoại.”
Bà mẹ nhìn xuống đáy giếng. Bà thấy một trong hai bông hoa ánh lên niềm vui và hạnh phúc, còn bông hoa kia thì chìm trong khổ đau và bất hạnh.
Thần Chết nói:
“Cả hai kiếp hoa đều do Thượng Đế định đoạt.”
Người mẹ hỏi:
“Thế hoa nào là hoa hạnh phúc, hoa nào là hoa bất hạnh?”
Thần Chết đáp:
“Ta không thể tiết lộ thiên cơ. Nhưng một trong hai bông hoa ấy chính là của con ngươi, là hình ảnh tương lai của nó.”
Bà mẹ gào lên:
“Hoa nào là của con tôi? Hãy cho tôi biết. Nếu đời nó sau này sẽ đau khổ, thì hãy mang nó đi, mang ngay về Thiên đường. Xin hãy tha thứ cho những lời tôi cầu nguyện. Xin hãy quên đi tất cả, coi như tôi đã mê sảng.”
Rồi bà siết chặt tay, quỳ xuống cầu khẩn:
“Xin Thượng Đế đừng nghe lời con, nếu con có cầu khẩn những lời sai trái với ý Người.”
Rồi bà gục đầu xuống.
Và Thần Chết mang đứa bé đến một xứ sở xa xăm.
Câu chuyện “Thần Chết và Người Mẹ” là một lời ca ngợi sâu sắc về tình mẫu tử thiêng liêng, sự hy sinh vô điều kiện của người mẹ dành cho con. Đồng thời, nó cũng đặt ra những câu hỏi về số phận, về ý chí của con người trước những thử thách khắc nghiệt của cuộc đời.