Xopy, một kẻ vô gia cư, trằn trọc trên ghế đá công viên Mêđixơn khi đông về. Mong muốn duy nhất của anh là được sống ba tháng trong nhà tù Khám Đảo, nơi có cơm ăn, có giường ngủ, và tránh xa cái lạnh cắt da cắt thịt cùng những ánh mắt dò xét của cảnh sát.
Một chiếc lá vàng rơi xuống lòng Xopy, báo hiệu mùa đông đã đến.
Xopy nhận ra đã đến lúc cần tìm kiếm một nơi trú ẩn. Anh khinh thường những thức ăn từ thiện, coi pháp luật còn dễ chịu hơn lòng thương hại. Anh muốn đến Khám Đảo, nơi anh có thể được ăn ngủ theo một mức sống đạm bạc mà không phải chịu sự nhục nhã về tinh thần.
Xopy quyết định sẽ ra Khám Đảo và bắt đầu thực hiện kế hoạch của mình. Anh nghĩ đến việc ăn một bữa sang trọng ở một nhà hàng đắt tiền, sau đó tuyên bố không có tiền trả để được đưa đến cảnh sát.
Xopy rời khỏi công viên, hướng đến một nhà hàng lộng lẫy trên đại lộ Broadway.
Anh tự tin với vẻ ngoài chỉnh tề, nhưng vừa bước vào cửa, người quản lý đã nhận ra chiếc quần sờn gấu và đôi giày tàng của anh. Xopy bị tống ra ngoài, kế hoạch đầu tiên thất bại.
Anh tiếp tục tìm cách khác để vào tù. Xopy nhặt một hòn đá và ném vỡ cửa kính một cửa hàng trên đại lộ thứ Sáu. Mọi người xúm lại, cảnh sát xuất hiện.
Khi viên cảnh sát hỏi ai đã làm việc này, Xopy tự nhận mình có liên quan, nhưng viên cảnh sát không tin và đuổi theo một người khác đang chạy trốn. Xopy chán nản bước đi.
Anh vào một quán ăn bình dân, ăn no nê rồi nói với người phục vụ rằng mình không có tiền trả.
– Bây giờ thì hãy nhanh nhảu lên, đi gọi một tên cớm lại đây, – Xopy nói.
Nhưng thay vì gọi cảnh sát, hai gã phục vụ quẳng Xopy ra ngoài, tai anh đập xuống vỉa hè. Xopy cố gắng đứng dậy, phủi bụi quần áo.
Anh lại nghĩ đến chuyện bị bắt và quyết định giở trò “ghẹo gái” với một phụ nữ trẻ đứng trước một cửa hàng. Anh tin rằng sự có mặt của một viên cảnh sát gần đó sẽ giúp anh nhanh chóng đến được Khám Đảo.
Xopy nắn lại nơ, kéo tay áo sơ mi và sán lại gần người phụ nữ. Anh liếc mắt, ho hắng, cười nụ và giở đủ trò thô bỉ.
Nhưng người phụ nữ lại vui vẻ nắm lấy tay áo Xopy và rủ anh đi uống rượu. Xopy rầu rĩ đi ngang qua mặt viên cảnh sát, cảm thấy số mệnh buộc anh phải tự do.
Anh chạy trốn và đến một khu phố ồn ào, náo nhiệt. Xopy lo sợ rằng mình đã bị yểm bùa, không thể bị bắt. Anh cố tình gây rối trật tự trước một rạp hát, nhưng viên cảnh sát lại bỏ qua anh, cho rằng anh chỉ là một sinh viên say xỉn.
Tuyệt vọng, Xopy chấm dứt trò huyên náo. Anh lấy trộm một chiếc ô trong một hiệu thuốc lá, nhưng người chủ lại sợ hãi rút lui khi Xopy thách thức ông ta gọi cảnh sát.
Cuối cùng, Xopy quay trở lại công viên Mêđixơn. Nhưng đến một góc phố tĩnh mịch, anh bỗng đứng sững lại. Anh nghe thấy tiếng nhạc du dương từ một nhà thờ cổ kính, gợi anh nhớ lại thời mà anh còn có mẹ, hoa hồng, ước mơ và bạn bè.
Tâm hồn Xopy thay đổi một cách đột ngột. Anh kinh hoàng nhìn thấy vực sâu mình đã rơi xuống và quyết tâm chiến đấu chống lại số phận. Anh sẽ tự kéo mình ra khỏi vũng bùn, làm lại cuộc đời.
Nhưng đúng lúc ấy, một viên cảnh sát đặt tay lên cánh tay anh.
– Mày làm gì ở đây? – Viên cảnh sát hỏi.
– Không, tôi chẳng làm gì cả, – Xopy trả lời.
– Thế thì đi theo tao. – Viên cảnh sát nói.
Sáng hôm sau, quan tòa tuyên bố: “Ba tháng tù ở Khám Đảo!”
Bản thánh ca đã thức tỉnh Xopy, nhưng trớ trêu thay, nó lại dẫn anh đến chính nơi mà anh đã cố gắng tìm đến bằng những cách thức sai lầm. Câu chuyện về “Tên Cớm Và Bản Thánh Ca” là một bi kịch hài hước, một sự giằng xé giữa thiện và ác, giữa hy vọng và tuyệt vọng.
