Bài thơ “Đi đường” trích từ tập “Nhật ký trong tù” của Hồ Chí Minh không chỉ là những dòng thơ ghi lại hành trình gian khổ của một người tù, mà còn chứa đựng triết lý sâu sắc về “Tẩu Lộ Tài Tri Tẩu Lộ Nan” – chỉ khi dấn thân vào con đường, ta mới thấu hiểu hết những gian nan, thử thách.
- “Tẩu Lộ Tài Tri Tẩu Lộ Nan” – Trải Nghiệm Sinh Tử Trên Đường Cách Mạng
Câu thơ đầu tiên “Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan” (Có đi đường mới biết đường khó đi) là một sự thật hiển nhiên, nhưng dưới ngòi bút của Bác, nó mang một ý nghĩa sâu xa hơn. “Tẩu lộ” (đi đường) được lặp lại hai lần, nhấn mạnh sự gian khổ, vất vả của hành trình. Không phải ai cũng có thể thấu hiểu hết những khó khăn này, chỉ những ai thực sự dấn thân, trải nghiệm mới cảm nhận được hết.
Câu thơ này không chỉ đơn thuần miêu tả việc đi đường, mà còn là một ẩn dụ sâu sắc về con đường cách mạng. Đó là con đường đầy chông gai, thử thách, đòi hỏi ý chí, nghị lực và sự kiên trì của người chiến sĩ. Chỉ khi thực sự dấn thân vào con đường này, ta mới hiểu được hết những khó khăn, gian khổ, nhưng cũng chỉ khi đó, ta mới có thể trưởng thành và đạt được những thành công.
- “Trùng San Chi Ngoại Hựu Trùng San” – Gian Khó Chồng Chất Trên Đường Đi
Câu thơ thứ hai, “Trùng san chi ngoại hựu trùng san” (Hết lớp núi này lại đến lớp núi khác), khắc họa rõ nét những gian khổ, khó khăn mà người tù phải đối mặt. “Trùng san” (núi non trùng điệp) được lặp lại, kết hợp với từ “hựu” (lại), tạo nên một hình ảnh những ngọn núi cao chót vót, nối tiếp nhau không ngừng. Khó khăn không hề giảm bớt, mà còn tăng lên gấp bội.
Hình ảnh này gợi lên một cảm giác mệt mỏi, chán chường, nhưng đồng thời cũng thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của người chiến sĩ cách mạng. Dù khó khăn đến đâu, Người vẫn không hề nản lòng, mà tiếp tục vượt qua, tiến về phía trước. “Trùng san chi ngoại hựu trùng san” không chỉ là một sự miêu tả cảnh vật, mà còn là một biểu tượng cho những thử thách, gian nan trên con đường cách mạng.
- “Trùng San Đăng Đáo Cao Phong Hậu” – Vượt Khó Khăn Đến Đỉnh Vinh Quang
Câu thơ thứ ba, “Trùng san đăng đáo cao phong hậu” (Vượt qua muôn trùng núi cao, lên đến đỉnh), thể hiện một bước ngoặt quan trọng trong hành trình. Sau khi vượt qua vô vàn khó khăn, gian khổ, người đi đường đã lên đến đỉnh cao. Đây không chỉ là một thành quả xứng đáng, mà còn là một sự khẳng định về ý chí, nghị lực của con người.
Hình ảnh “đăng cao” (lên cao) mang đậm chất thơ cổ điển, thể hiện phong thái ung dung, tự tại của người chinh phục. Người đi đường không chỉ đơn thuần là vượt qua khó khăn, mà còn hòa mình vào thiên nhiên, vũ trụ, trở thành một phần của nó. Ta không thấy ở đó bóng dáng của một người tù đang bị giam cầm, mà chỉ thấy một tâm hồn tự do, phóng khoáng, chiếm lĩnh mọi cảnh vật.
- “Vạn Lí Dư Đồ Cố Miện Gian” – Chiêm Ngưỡng Thành Quả Sau Gian Lao
Câu thơ cuối cùng, “Vạn lý dư đồ cố miện gian” (Muôn dặm nước non thu vào tầm mắt), là một cái kết đầy ý nghĩa. Sau khi lên đến đỉnh cao, người đi đường có thể ung dung, tự tại ngắm nhìn lại khung cảnh thiên nhiên bao la, rộng lớn. Đó là một cảm giác tự hào, mãn nguyện, bởi Người đã vượt qua được những khó khăn, thử thách để đạt được thành công.
“Vạn lý dư đồ” (muôn dặm nước non) không chỉ là một cảnh đẹp, mà còn là một biểu tượng cho những thành quả cách mạng. Người đi đường đã góp phần xây dựng nên một đất nước tươi đẹp, giàu mạnh. Câu thơ này thể hiện niềm tin, hy vọng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.
Từ việc “đi đường”, bài thơ “Đi đường” đã mang đến một chân lý sâu sắc về đường đời: Vượt qua gian lao, thử thách, ta sẽ đạt được thành công. “Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan” không chỉ là một câu nói đơn giản, mà là một triết lý sống, một lời động viên, khích lệ chúng ta trên con đường chinh phục ước mơ. Bài học từ bài thơ vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay, đặc biệt là với thế hệ trẻ, những người đang xây dựng tương lai của đất nước.
