Trung du và miền núi Bắc Bộ là hai tiểu vùng có sự khác biệt rõ rệt về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội. Trong đó, trung du Bắc Bộ nổi lên như một địa bàn tập trung dân cư đông đúc và có mức độ phát triển kinh tế – xã hội vượt trội so với miền núi Bắc Bộ. Vậy, đâu là nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt này?
Một trong những yếu tố then chốt là điều kiện địa hình. Trung du Bắc Bộ có địa hình thấp hơn, ít bị chia cắt hơn so với miền núi.
Địa hình trung du Bắc Bộ tương đối bằng phẳng, tạo điều kiện thuận lợi cho xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển nông nghiệp, đồng thời thu hút dân cư.
Sự bằng phẳng này tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, phát triển các khu công nghiệp, đô thị và canh tác nông nghiệp. Ngược lại, địa hình hiểm trở của miền núi Bắc Bộ gây khó khăn cho việc đi lại, vận chuyển hàng hóa, hạn chế khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội và phát triển kinh tế.
Vị trí địa lý cũng đóng vai trò quan trọng. Trung du Bắc Bộ nằm tiếp giáp với đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm của cả nước.
Trung du Bắc Bộ hưởng lợi từ vị trí tiếp giáp với đồng bằng sông Hồng, tạo điều kiện giao thương, học hỏi kinh nghiệm và thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội.
Vị trí này tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu kinh tế, văn hóa, tiếp thu khoa học kỹ thuật và thu hút đầu tư từ đồng bằng sông Hồng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của vùng. Miền núi Bắc Bộ, do vị trí địa lý xa xôi, hẻo lánh, ít có cơ hội tiếp cận với các nguồn lực từ bên ngoài, do đó tốc độ phát triển chậm hơn.
Bên cạnh đó, khả năng khai thác tài nguyên ở trung du Bắc Bộ cũng tốt hơn. Mặc dù cả hai vùng đều giàu tài nguyên khoáng sản, nhưng việc khai thác và chế biến ở trung du Bắc Bộ thuận lợi hơn do có hệ thống giao thông phát triển và lực lượng lao động có trình độ cao hơn.
Hoạt động khai thác khoáng sản ở trung du Bắc Bộ phát triển hơn do điều kiện hạ tầng giao thông thuận lợi, giúp vận chuyển và chế biến tài nguyên dễ dàng.
Cuối cùng, chính sách phát triển của Nhà nước cũng có tác động đến sự khác biệt giữa hai vùng. Trung du Bắc Bộ được ưu tiên đầu tư phát triển hơn so với miền núi Bắc Bộ, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ và du lịch. Điều này đã tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế – xã hội của vùng.
Tóm lại, sự kết hợp của các yếu tố địa hình, vị trí địa lý, khả năng khai thác tài nguyên và chính sách phát triển đã tạo nên sự khác biệt về mức độ tập trung dân cư và phát triển kinh tế – xã hội giữa trung du Bắc Bộ và miền núi Bắc Bộ. Việc hiểu rõ những yếu tố này là cơ sở để hoạch định các chính sách phát triển phù hợp, nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển giữa hai vùng, hướng tới sự phát triển bền vững và toàn diện cho cả khu vực.
