Thủy lợi đóng vai trò then chốt và là biện pháp hàng đầu trong thâm canh nông nghiệp ở Việt Nam, một quốc gia có khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, thường xuyên đối mặt với những thách thức từ thiên nhiên như lũ lụt và hạn hán. Việc chủ động kiểm soát nguồn nước thông qua hệ thống thủy lợi không chỉ giúp ổn định sản xuất mà còn tạo tiền đề cho việc nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
Một trong những lý do quan trọng nhất khiến thủy lợi trở thành yếu tố hàng đầu là khả năng chống úng, lụt trong mùa mưa bão. Việt Nam có địa hình đa dạng, nhiều vùng trũng thấp dễ bị ngập úng khi mưa lớn kéo dài hoặc bão đổ bộ. Hệ thống thủy lợi, bao gồm các kênh mương, đê điều, hồ chứa, giúp điều tiết lượng nước, ngăn chặn tình trạng ngập úng, bảo vệ mùa màng khỏi thiệt hại.
Ngoài ra, thủy lợi còn đảm bảo nước tưới trong mùa khô. Khí hậu nhiệt đới gió mùa phân hóa thành hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Trong mùa khô, lượng mưa giảm đáng kể, gây ra tình trạng thiếu nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Hệ thống thủy lợi giúp tích trữ nước trong mùa mưa và cung cấp nước tưới tiêu cho cây trồng trong mùa khô, đảm bảo năng suất ổn định.
Thủy lợi cũng góp phần quan trọng vào việc cải tạo đất, mở rộng diện tích canh tác. Ở nhiều vùng ven biển hoặc vùng đất phèn, đất mặn, hệ thống thủy lợi giúp rửa phèn, mặn, cải tạo đất, biến những vùng đất hoang hóa thành đất canh tác, mở rộng diện tích trồng trọt.
Hơn nữa, việc phát triển thủy lợi cho phép tăng vụ, thay đổi cơ cấu mùa vụ và cơ cấu cây trồng. Nhờ có nguồn nước tưới ổn định, nông dân có thể trồng nhiều vụ trong năm, tăng năng suất và sản lượng cây trồng. Đồng thời, có thể chuyển đổi sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn, phù hợp với điều kiện thị trường.
Kết quả là sẽ tạo ra được năng suất cây trồng cao và tăng sản lượng cây trồng. Nhờ có hệ thống thủy lợi, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong sản xuất nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và trở thành một trong những nước xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới.
Tóm lại, thủy lợi không chỉ là biện pháp kỹ thuật mà còn là yếu tố quyết định sự thành công của thâm canh nông nghiệp ở Việt Nam. Việc đầu tư và phát triển hệ thống thủy lợi một cách bền vững là cần thiết để đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của ngành nông nghiệp, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
