Để hiểu tại sao tuyến tụy lại được gọi là tuyến pha, trước tiên chúng ta cần phân biệt giữa tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết.
Tuyến nội tiết là các tuyến sản xuất hormone và tiết trực tiếp vào máu. Hormone này sau đó di chuyển khắp cơ thể để tác động lên các tế bào và cơ quan đích. Ví dụ về tuyến nội tiết bao gồm tuyến yên, tuyến giáp và tuyến thượng thận.
Tuyến ngoại tiết là các tuyến sản xuất các chất tiết và đổ chúng vào các ống dẫn, sau đó các ống này vận chuyển các chất tiết đến bề mặt cơ thể hoặc vào các khoang cơ thể. Ví dụ về tuyến ngoại tiết bao gồm tuyến mồ hôi, tuyến nước bọt và tuyến tiêu hóa.
Vậy, tại sao tuyến tụy lại đặc biệt?
Tuyến tụy có khả năng thực hiện cả chức năng của một tuyến nội tiết và một tuyến ngoại tiết, đó là lý do tại sao nó được gọi là “tuyến pha” hay “tuyến hỗn hợp”.
Chức năng ngoại tiết của tuyến tụy:
Tuyến tụy sản xuất dịch tụy, một chất lỏng chứa các enzyme tiêu hóa quan trọng. Dịch tụy này được vận chuyển qua ống tụy vào tá tràng (phần đầu của ruột non), nơi nó giúp tiêu hóa thức ăn. Các enzyme trong dịch tụy phân hủy carbohydrate, protein và chất béo, giúp cơ thể hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết.
Alt text: Hình ảnh minh họa tuyến tụy, tế bào alpha beta và ống dẫn, thể hiện chức năng nội tiết và ngoại tiết.
Chức năng nội tiết của tuyến tụy:
Tuyến tụy chứa các đảo tụy (hay còn gọi là đảo Langerhans), là các cụm tế bào nội tiết. Các đảo tụy này sản xuất các hormone quan trọng như insulin và glucagon.
- Insulin: Hormone này giúp hạ đường huyết bằng cách cho phép các tế bào hấp thụ glucose từ máu. Insulin rất quan trọng để duy trì mức đường huyết ổn định và cung cấp năng lượng cho các tế bào.
- Glucagon: Hormone này có tác dụng ngược lại với insulin, nó làm tăng đường huyết bằng cách kích thích gan giải phóng glucose vào máu. Glucagon đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa hạ đường huyết.
Sự phối hợp hoạt động giữa insulin và glucagon giúp duy trì sự cân bằng đường huyết trong cơ thể, đảm bảo các tế bào có đủ năng lượng để hoạt động và ngăn ngừa các biến chứng do đường huyết quá cao hoặc quá thấp.
Alt text: Vị trí tuyến tụy trong hệ tiêu hóa và chức năng điều hòa đường huyết.
Tóm lại, tuyến tụy là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, đảm nhiệm cả hai chức năng tiêu hóa (ngoại tiết) và điều hòa đường huyết (nội tiết). Chính vì khả năng “hai trong một” này mà tuyến tụy được gọi là “tuyến pha”.
