Truyện cổ tích Thạch Sanh là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, gắn liền với tuổi thơ của biết bao thế hệ. Tuy nhiên, ít ai biết rõ về nguồn gốc thực sự và Tác Giả Truyện Thạch Sanh Là Ai. Câu chuyện về chàng trai dũng cảm, thật thà này đã trải qua một hành trình dài, với nhiều biến thể và ảnh hưởng lẫn nhau giữa các nền văn hóa. Vậy, ai mới thực sự là người đã tạo nên Thạch Sanh?
GS. Nguyễn Xuân Kính, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa, Viện KHXH Việt Nam từng đề cập đến vấn đề này, dựa trên công trình nghiên cứu của nhà văn Nguyễn Đổng Chi trong cuốn “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam”. Truyện Thạch Sanh được ghi nhận là truyện số 67, mở đầu bằng bối cảnh ở “quận Cao Bình”, nơi có vợ chồng bác tiều phu Thạch Nghĩa.
Theo Nguyễn Đổng Chi, Thạch Sanh là một câu chuyện của người Việt (người Kinh). Ông cũng chỉ ra rằng đồng bào Tày ở huyện Hòa An, Cao Bằng, cũng có truyện Thạch Sanh với nhiều điểm tương đồng, thậm chí coi đó là câu chuyện gốc của mình. Họ dựa vào địa danh “quận Cao Bình”, các hang động được cho là nơi Thạch Sanh chém Chằn tinh, và các đền thờ Thạch Sanh để khẳng định điều này.
Tuy nhiên, sự phức tạp nằm ở chỗ, Nguyễn Đổng Chi cũng lưu ý đến sự tương đồng giữa truyện Thạch Sanh của người Việt và truyện Thạch Sanh chém chằn trong các vở Dù kê của người Khmer Nam Bộ. Điều này dẫn đến giả thuyết rằng nguồn gốc truyện Thạch Sanh có thể đến từ người Khmer.
Ông Võ Xuân Phố là người đầu tiên đề xuất ý kiến về nguồn gốc Khmer của truyện Thạch Sanh, trong bài “Góp ý kiến về nguồn gốc truyện Thạch Sanh” (tập san Văn sử địa số 19, năm 1956). Một số ý kiến khác cũng cho rằng họ Thạch chỉ xuất hiện ở khu vực Campuchia, củng cố thêm cho giả thuyết này.
Tuy nhiên, GS-TS Phan Đăng Nhật, trong bài “Tìm hiểu Thạch Sanh ở Cao Bình, Hòa An, Cao Bằng” (tạp chí Văn học số 6, năm 1972), đã dành nhiều trang để nghiên cứu về hình tượng Thạch Sanh ở Cao Bằng, khẳng định sự gắn bó của câu chuyện với vùng đất này.
Vậy, tác giả truyện Thạch Sanh là ai? Câu trả lời có lẽ không đơn giản. Có thể nói rằng, Thạch Sanh là sản phẩm của sự giao thoa văn hóa, là kết quả của quá trình sáng tạo và lưu truyền qua nhiều thế hệ. Người Việt, người Tày, người Khmer, mỗi dân tộc đều có đóng góp vào việc hình thành nên câu chuyện Thạch Sanh mà chúng ta biết ngày nay. Do đó, việc xác định một tác giả duy nhất là điều không thể. Truyện Thạch Sanh là một phần của di sản văn hóa chung, thuộc về tất cả những ai yêu mến và trân trọng những giá trị tốt đẹp mà câu chuyện mang lại.
