“Ta về mình có nhớ ta? Ta về ta nhớ những hoa cùng người” – câu thơ ấy vang vọng, gói trọn tình cảm sâu nặng, thủy chung giữa người cán bộ kháng chiến và nhân dân Việt Bắc. Tố Hữu đã khéo léo khắc họa một bức tranh Việt Bắc nghĩa tình, son sắt, nơi cách mạng bừng sáng và tình người ấm áp.
Mở đầu bài thơ là lời ân cần, da diết của người ở lại:
Mình về mình có nhớ ta?
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay…
Câu hỏi tu từ “Mình về mình có nhớ ta?” được lặp lại như một lời khẳng định về sự gắn bó không thể tách rời. Mười lăm năm kháng chiến gian khổ đã hun đúc nên một tình cảm sâu đậm, keo sơn giữa “mình” và “ta”.
Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo tại chiến khu Việt Bắc là biểu tượng cho sự đồng cam cộng khổ, gắn bó mật thiết giữa lãnh đạo và nhân dân, cùng nhau vượt qua gian khó để giành độc lập.
Đáp lại lời hỏi han ân tình đó, người cán bộ cách mạng cũng trải lòng mình:
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Mình về, còn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?
Lời thơ gợi nhớ về những năm tháng gian khổ, thiếu thốn nơi chiến khu. “Mưa nguồn suối lũ”, “mây cùng mù” là những hình ảnh khắc họa sự khắc nghiệt của thiên nhiên. “Miếng cơm chấm muối”, “mối thù nặng vai” gợi nhắc cuộc sống thiếu thốn và tinh thần chiến đấu kiên cường của quân và dân ta. Những địa danh lịch sử như Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa… là những chứng nhân lịch sử, nhắc nhở về những ngày tháng cách mạng sục sôi.
Hình ảnh người dân Việt Bắc áo chàm tiễn đưa cán bộ về xuôi thể hiện sự quyến luyến, bịn rịn, đồng thời khắc họa vẻ đẹp giản dị, mộc mạc của con người nơi đây.
“Ta về, mình có nhớ ta? Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.” Câu thơ trở thành điệp khúc xuyên suốt bài thơ, khẳng định tình cảm thủy chung, son sắt. “Hoa” là biểu tượng cho vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc, còn “người” là biểu tượng cho vẻ đẹp tâm hồn của những con người nơi đây.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.
Bức tranh Việt Bắc hiện lên với vẻ đẹp rực rỡ, đầy sức sống. “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”, “mơ nở trắng rừng”, “rừng phách đổ vàng” là những gam màu tươi sáng, tô điểm cho cảnh sắc thiên nhiên. Bên cạnh đó, hình ảnh “người đan nón”, “cô em gái hái măng”, “tiếng hát ân tình” thể hiện vẻ đẹp lao động, vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Bắc.
Hình ảnh người dân Việt Bắc tham gia kháng chiến thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn, sự kiên cường bất khuất và ý chí quyết tâm bảo vệ quê hương, đất nước.
Việt Bắc không chỉ là chiến khu cách mạng mà còn là quê hương nghĩa tình, nơi con người sống chan hòa, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau. Bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu đã khắc họa một cách sâu sắc vẻ đẹp của đất và người Việt Bắc, đồng thời thể hiện tình cảm cách mạng sâu sắc, thủy chung của nhà thơ với quê hương, đất nước. “Ta về mình có nhớ ta, ta về ta nhớ những hoa cùng người” sẽ còn vang vọng mãi trong lòng mỗi người Việt Nam, nhắc nhở về một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc.
