Sự Phân Hoá Thiên Nhiên Theo Chiều Bắc Nam là một đặc điểm nổi bật của tự nhiên Việt Nam, tạo nên sự đa dạng sinh học và cảnh quan phong phú. Nguyên nhân chính của sự phân hoá này là do lãnh thổ Việt Nam kéo dài theo chiều Bắc Nam, đón nhận các chế độ khí hậu và ảnh hưởng địa hình khác nhau.
Miền Bắc Việt Nam chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của gió mùa Đông Bắc, đặc biệt vào mùa đông, gây ra tình trạng nhiệt độ xuống thấp, thậm chí có tuyết rơi ở vùng núi cao. Điều này tạo ra sự khác biệt rõ rệt so với miền Nam, nơi có khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình, nền nhiệt cao quanh năm và ít chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc.
Sự khác biệt về khí hậu dẫn đến sự phân hoá về các yếu tố tự nhiên khác như địa hình, đất đai, sông ngòi và sinh vật. Ở miền Bắc, địa hình chủ yếu là đồi núi, với nhiều dãy núi cao chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, tạo nên các vùng tiểu khí hậu khác nhau. Đất đai ở miền Bắc cũng đa dạng hơn so với miền Nam, với nhiều loại đất khác nhau như đất feralit, đất mùn núi cao, đất phù sa sông. Sông ngòi ở miền Bắc có chế độ nước theo mùa, mùa lũ trùng với mùa mưa và mùa cạn vào mùa đông. Sinh vật ở miền Bắc cũng mang tính chất á nhiệt đới và ôn đới nhiều hơn so với miền Nam.
Ở miền Nam, địa hình chủ yếu là đồng bằng, với hai đồng bằng lớn là đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng. Đất đai ở miền Nam chủ yếu là đất phù sa, rất màu mỡ và thích hợp cho sản xuất nông nghiệp. Sông ngòi ở miền Nam có chế độ nước điều hòa hơn so với miền Bắc, nhờ vào nguồn nước từ sông Mê Kông và các hệ thống kênh rạch chằng chịt. Sinh vật ở miền Nam mang tính chất nhiệt đới điển hình, với nhiều loài động thực vật quý hiếm.
Sự phân hoá thiên nhiên theo chiều Bắc Nam không chỉ tạo nên sự đa dạng về cảnh quan và sinh vật mà còn ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế – xã hội của người dân. Ở miền Bắc, do khí hậu lạnh nên người dân thường trồng các loại cây chịu lạnh như lúa mì, khoai tây, rau ôn đới. Ở miền Nam, do khí hậu nóng ẩm nên người dân thường trồng các loại cây nhiệt đới như lúa gạo, cây ăn quả, cao su.
Ngoài ra, sự phân hoá thiên nhiên theo chiều Bắc Nam còn tạo ra các vùng du lịch sinh thái hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước. Miền Bắc có các điểm du lịch nổi tiếng như Sapa, Hà Giang, Vịnh Hạ Long, trong khi miền Nam có các điểm du lịch nổi tiếng như Phú Quốc, Cần Thơ, Vườn quốc gia Cát Tiên. Việc khai thác hợp lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên và phát triển du lịch sinh thái bền vững sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.