Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, đỉnh cao của cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Tư tưởng “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được thực hiện trọn vẹn, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Bối Cảnh và Lực Lượng Tham Gia Chiến Dịch
Chiến dịch Hồ Chí Minh diễn ra từ ngày 26/4 đến 30/4/1975, trên địa bàn thành phố Sài Gòn và các vùng lân cận. Đây là một chiến dịch tiến công chiến lược, với lực lượng tham gia hùng hậu từ cả hai phía:
- Quân Giải phóng: Tổng cộng 240.000 quân, bao gồm các quân đoàn bộ binh 1, 2, 3, 4, 232 (tổng cộng 15 sư đoàn), các trung, lữ đoàn bộ binh, 4 trung, lữ đoàn tăng – thiết giáp, 6 trung đoàn đặc công và các đơn vị hỏa lực, kỹ thuật khác. Trang bị gồm 400 xe tăng, thiết giáp và 420 pháo.
- Quân đội Việt Nam Cộng hòa: Lực lượng tương đương về quân số, khoảng 240.000 quân, bao gồm 5 sư đoàn bộ binh (22, 25, 5, 18 và sư đoàn thủy quân lục chiến), 2 lữ đoàn dù (1, 4), lữ 3 kỵ binh thiết giáp, 4 liên đoàn biệt động quân, bảo an và các đơn vị khác. Trang bị gồm 625 tăng, thiết giáp và 400 pháo.
Kết quả, quân Giải phóng đã tiêu diệt quân đoàn 3 và toàn bộ các lực lượng tăng cường, đánh tan rã quân đoàn 4 và các lực lượng địch còn lại, giải phóng Sài Gòn, tạo nên đòn quyết định làm tan rã toàn bộ ngụy quân, ngụy quyền, giải phóng hoàn toàn miền Nam.
Diễn Biến Chiến Dịch: Từ Phan Rang đến Dinh Độc Lập
Mùa Xuân 1975, sau khi mất toàn bộ quân khu 1 và 2, quân ngụy rơi vào thế tan rã chiến lược. Tuy nhiên, chúng vẫn cố gắng tổ chức phòng ngự, lấy việc bảo vệ Sài Gòn làm mục tiêu chiến lược, hy vọng có thể mặc cả trong trường hợp đàm phán hòa bình. Các tập đoàn phòng ngự từ xa được thiết lập, bao gồm Phan Rang, Xuân Lộc và sau đó là Sài Gòn – Chợ Lớn.
Ngày 18/4, quân Giải phóng tiến công Phan Rang, phá tan tuyến phòng ngự, bắt sống Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi. Ngày 20/4, Sư đoàn 18 ngụy tháo chạy, Xuân Lộc thất thủ, các tuyến phòng ngự từ xa bị phá vỡ.
Giữa tháng 4, ta quyết định mở chiến dịch “Hồ Chí Minh”, huy động toàn bộ lực lượng chiến lược. Chiều 26/4, chiến dịch bắt đầu, các quân đoàn đồng loạt tiến công Sài Gòn từ năm hướng.
Từ 26 đến 28/4, quân Giải phóng chọc thủng tuyến phòng ngự vòng ngoài, đập tan sự kháng cự của địch, tiếp cận Sài Gòn, gây rối loạn hoàn toàn về chiến lược cho đối phương. Từ chiều 28/4, các cánh quân ngụy không còn nhận được lệnh chỉ huy, do các tướng lĩnh đã tháo chạy ra nước ngoài.
Ngày 29/4, quân ta tổng tiến công, tiêu diệt các cánh quân ngăn chặn, tiến thẳng vào các mục tiêu đã định. Sáng 30/4, địch xin ngừng bắn, nhưng quân ta vẫn kiên quyết tiến công. 11h30 ngày 30/4, Dinh Độc Lập thất thủ, Tổng thống Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.
Ngày 1/5, toàn bộ lực lượng còn lại của quân ngụy tan rã, miền Nam hoàn toàn giải phóng, chiến dịch Hồ Chí Minh kết thúc thắng lợi.
Phát Triển Nghệ Thuật Quân Sự Việt Nam
Chiến dịch Hồ Chí Minh là chiến dịch tiến công chiến lược binh chủng hợp thành có quy mô lớn nhất trong lịch sử quân đội ta. Chiến dịch thể hiện bước phát triển về nghệ thuật chỉ huy, tiến công trên tất cả các hướng, tạo thế hợp vây, đánh quỵ địch nhanh chóng. Lần đầu tiên, bộ đội tăng thiết giáp được sử dụng tập trung ở quy mô binh đoàn, đảm nhiệm hướng tiến công chủ yếu, phát huy sức đột kích nhanh. Về chỉ đạo chiến lược, chiến dịch kết hợp với tiến công chiến lược trên toàn chiến trường, giành thắng lợi hoàn toàn, khẳng định tư tưởng “đánh cho Mỹ cút” và mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc.
