Thuỷ tiên tháng Một – một hiện tượng tưởng chừng như vô hại, nhưng lại ẩn chứa những thông điệp sâu sắc về biến đổi khí hậu và sự bất thường của Trái Đất. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích tác phẩm, làm rõ những vấn đề được đặt ra, đồng thời mở rộng liên hệ với thực tiễn biến đổi khí hậu tại Việt Nam.
Trước khi đọc:
Những biến đổi thời tiết cực đoan như băng giá, mưa đá, hạn hán và ngập mặn đang ngày càng trở nên phổ biến, gây ra những hậu quả khôn lường cho cả con người và môi trường.
Câu hỏi: Theo bạn, những hiện tượng thời tiết bất thường có thể gây ra những tác động tiêu cực nào đến đời sống và sản xuất của con người?
Biến đổi khí hậu đang đe dọa nghiêm trọng đến đa dạng sinh học. Nhiều loài thực vật và động vật có thể mất đi môi trường sống nếu không có biện pháp giảm thiểu tình trạng nóng lên toàn cầu.
Đọc văn bản:
1. Theo dõi:
- Sự nóng lên của Trái Đất
- Sự bất thường của Trái Đất
2. Chú ý:
Những bông hoa thủy tiên ở Bethesda, bang Maryland, vốn thường nở vào tháng Ba, nhưng năm nay lại nở từ đầu tháng Một. Đây là một hiện tượng bất thường, phản ánh sự thay đổi của khí hậu.
3. Theo dõi:
Nhiệt độ trung bình tăng và Trái Đất nóng lên dẫn tới đất bốc hơi nhiều hơn. Điều này dẫn đến:
- Những khu vực có khí hậu khô tự nhiên sẽ càng khô hơn.
- Tốc độ bay hơi của nước tăng, đưa nhiều hơi nước hơn vào không khí, khiến những khu vực gần diện tích mặt nước rộng, nơi thường có lượng mưa cao, sẽ có xu hướng ẩm ướt hơn.
4. Suy luận:
Thuật ngữ “sự nóng lên của Trái Đất” có thể gây nhầm lẫn vì:
- Nó gợi lên một sự đồng nhất, từ từ xảy ra, chủ yếu liên quan đến nhiệt độ, một hiện tượng bình thường, không gây ra vấn đề gì.
- Thực tế, khí hậu Trái Đất diễn ra khác hẳn, không giống nhau trên các vùng địa lý, nhanh hơn so với tốc độ biến đổi khí hậu tự nhiên trước kia, nhanh hơn khoảng thời gian để hệ sinh thái và xã hội điều chỉnh.
- Nó ảnh hưởng tiêu cực hơn là tích cực đến đời sống con người.
5. Theo dõi:
Cách trình bày đoạn trích dẫn dài lấy từ một nguồn tài liệu tham khảo: Trang CNN.com (ngày 07/8/2007) giới thiệu một báo cáo do WMO của Liên hợp quốc công bố.
6. Liên hệ:
Hiện tượng thời tiết cực đoan vẫn tiếp diễn đến tận mùa hè 2008. Những cơn mưa lớn chưa từng thấy ở bang Iowa khiến sông Cedar tràn bờ và trung tâm thành phố Cedar Rapids bị lụt. Mực nước sông cao hơn mặt nước biển đến 9,1 m.
Sau khi đọc:
Nội dung chính: Bài văn đề cập đến sự bất thường của Trái Đất, sự nóng lên toàn cầu và những hệ lụy của nó.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1: Cụm từ khái quát nội dung chính: “Sự bất thường của Trái Đất”.
Câu 2: Nhan đề “Thủy tiên tháng Một” gợi sự tò mò và ấn tượng, vì nó liên tưởng đến một loài hoa nở không đúng mùa, tượng trưng cho sự xáo trộn của tự nhiên.
Câu 3: “Sự bất thường của Trái Đất” được làm sáng tỏ qua những bằng chứng:
- Nhiệt độ trung bình Trái Đất tăng dẫn đến hiện tượng thời tiết bất thường: nóng, hạn hán, bão, lũ lớn hơn.
- Hoa thủy tiên nở sớm ở Maryland.
Bằng chứng bổ sung từ trải nghiệm cá nhân:
- Gia tăng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng khắc nghiệt ở Việt Nam.
- Lượng mưa lớn gây ngập lụt ở các thành phố lớn.
- Hạn hán kéo dài ở các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên.
Câu 4: Đoạn văn thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện: Đoạn văn thứ hai, từ “Sự bất thường của Trái Đất” đến “trong sân nhà tôi”.
Nguyên nhân: Nhiệt độ trung bình toàn Trái Đất tăng lên.
Kết quả: Các hiện tượng thời tiết bất thường: bão, lũ, mưa, cháy rừng… dữ dội hơn.
Câu 5: Dấu hiệu chứng tỏ tác giả sử dụng nhiều tài liệu tham khảo:
- Trang CNN.com giới thiệu một báo cáo do WMO công bố.
- Tập phim Thoai-lai Dôn.
Câu 6: Tác giả đưa vào nhiều số liệu để chứng minh hậu quả nặng nề của hiện tượng Trái Đất nóng lên.
Câu 7: Sự nóng lên bất thường của Trái Đất gây lo lắng và thôi thúc mỗi người trân trọng, giữ gìn và bảo vệ ngôi nhà chung Trái Đất.
Viết kết nối với đọc:
Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến Việt Nam, đặc biệt là khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Nước biển dâng cao, xâm nhập mặn, và sạt lở bờ sông đang đe dọa đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Để ứng phó với tình trạng này, cần có những giải pháp đồng bộ từ chính phủ, các tổ chức, và mỗi cá nhân, như xây dựng hệ thống đê điều vững chắc, phát triển các giống cây trồng chịu mặn, và sử dụng năng lượng tái tạo.
