1. Tóm tắt truyện “Bài học đường đời đầu tiên”
“Bài học đường đời đầu tiên” trích từ tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài, kể về một bài học sâu sắc mà Dế Mèn nhận được sau những hành động dại dột của mình. Dế Mèn, một chàng dế cường tráng, khỏe mạnh nhưng lại kiêu căng, hống hách, đã trêu chọc chị Cốc. Hậu quả là Dế Choắt, người hàng xóm ốm yếu của Dế Mèn, đã bị chị Cốc hiểu lầm và mổ chết. Dế Mèn vô cùng hối hận và nhận ra bài học đắt giá về sự kiêu ngạo và coi thường người khác.
2. Chuẩn bị soạn bài
Để soạn bài “Bài học đường đời đầu tiên” hiệu quả, các em cần:
- Đọc kỹ văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (trang 4-10) trong sách giáo khoa Ngữ văn 6, Cánh diều.
- Tìm hiểu về tác giả Tô Hoài và tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký”.
- Chú ý các chi tiết miêu tả Dế Mèn, Dế Choắt và chị Cốc để hiểu rõ tính cách của từng nhân vật.
3. Soạn chi tiết bài “Bài học đường đời đầu tiên”
a. Các chi tiết miêu tả Dế Mèn:
Dế Mèn được miêu tả là một chàng dế cường tráng, khỏe mạnh với những đặc điểm nổi bật:
- Đôi càng mẫm bóng
- Vuốt ở chân, ở khoeo cứng dần và nhọn hoắt
- Cánh dài kín đuôi
- Thân màu nâu bóng mỡ
- Đầu to, bướng bỉnh
- Răng đen nhánh, râu dài uốn cong
Những chi tiết này cho thấy Dế Mèn là một chàng dế trẻ, khỏe mạnh, có sức mạnh và tự tin vào bản thân.
b. Hình dung về Dế Choắt qua lời kể của Dế Mèn:
Qua lời kể của Dế Mèn, Dế Choắt hiện lên là một chú dế yếu ớt, gầy gò với những đặc điểm trái ngược hoàn toàn với Dế Mèn:
- Gầy gò, dài lêu nghêu
- Cánh ngắn củn đến giữa lưng
- Đôi càng bè bè, nặng nề, xấu
- Râu ria cụt một mẩu
Dế Choắt mang dáng vẻ ốm yếu, thiếu sức sống và hoàn toàn trái ngược với vẻ cường tráng của Dế Mèn.
c. Dế Mèn “nghịch ranh” như thế nào?
Dế Mèn thể hiện sự “nghịch ranh” của mình qua những hành động và thái độ sau:
- Cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm.
- To tiếng khiến ai cũng phải nhịn.
- Quát chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó.
- Tự cho mình là tay ghê gớm, sắp đứng đầu thiên hạ.
Những hành động này cho thấy Dế Mèn là một kẻ kiêu căng, hống hách, coi thường người khác và thích thể hiện bản thân.
d. Tai họa mà Dế Mèn kể là gì? Xảy ra với ai?
Tai họa mà Dế Mèn kể là việc Dế Mèn trêu chị Cốc khiến chị hiểu lầm và mổ chết Dế Choắt. Tai họa này xảy ra với Dế Choắt.
e. Tranh minh họa nhân vật nào và về sự việc gì trong truyện?
Tranh minh họa cảnh Dế Mèn đang đứng bên mộ Dế Choắt, thể hiện sự hối hận và ăn năn của Dế Mèn sau khi gây ra cái chết cho người bạn hàng xóm. Đây là khoảnh khắc quan trọng, đánh dấu sự trưởng thành và nhận thức về lỗi lầm của Dế Mèn, đồng thời thể hiện bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn đã học được.
4. Trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1: Câu chuyện trên được kể bằng lời của nhân vật Dế Mèn. Các nhân vật tham gia vào câu chuyện gồm Dế Mèn, Dế Choắt và chị Cốc.
Câu 2: Dế Mèn đã ân hận về việc trêu chị Cốc, dẫn đến cái chết thương tâm của Dế Choắt. Tóm tắt sự việc: Dế Mèn, vì tính nghịch ngợm, đã trêu chọc chị Cốc. Chị Cốc hiểu lầm và mổ chết Dế Choắt. Dế Mèn vô cùng hối hận và nhận ra lỗi lầm của mình.
Câu 3: Sau sự việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn đã có sự thay đổi lớn về thái độ và tâm trạng. Ban đầu, Dế Mèn hốt hoảng, sợ hãi. Sau đó, Dế Mèn hối hận vì sự ngông cuồng, dại dột của mình. Cuối cùng, Dế Mèn thương xót Dế Choắt và ăn năn về tội lỗi mình đã gây ra. Sự thay đổi này là do Dế Mèn đã nhận ra hậu quả nghiêm trọng từ hành động sai trái của mình.
Câu 4: Từ các chi tiết “tự họa” về bản thân và lời lẽ, cách xưng hô, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc, có thể nhận xét rằng Dế Mèn là một nhân vật hống hách, kiêu căng, coi thường người khác và chỉ biết đến bản thân mình.
Câu 5: Theo em, bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra được là: Cần phải biết khiêm tốn, không nên kiêu căng, hống hách và coi thường người khác. Mỗi hành động đều có thể gây ra những hậu quả khôn lường, vì vậy cần phải suy nghĩ kỹ trước khi làm.
Câu 6:
-
Đặc điểm giống loài vật của Dế Mèn: Đôi càng mẫm bóng, vuốt ở chân, ở khoeo cứng dần và nhọn hoắt, cánh dài kín đuôi, thân màu nâu bóng mỡ, đầu to, bướng bỉnh, răng đen nhánh, râu dài uốn cong.
-
Đặc điểm giống con người của Dế Mèn: Chàng dế thanh niên cường tráng, cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi, đi đứng oai vệ, to tiếng khiến ai cũng nhịn, quát chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó, tự cho mình là tay ghê gớm, hung hăng, hống hách, tự đắc, nghịch ranh.
5. Tổng kết
“Bài học đường đời đầu tiên” là một câu chuyện ý nghĩa, mang đến cho người đọc bài học sâu sắc về sự khiêm tốn, lòng trắc ẩn và trách nhiệm với những hành động của mình. Câu chuyện giúp chúng ta nhận ra những sai lầm có thể mắc phải trong cuộc sống và hướng đến một lối sống tốt đẹp hơn.
