Nội dung chính: Cảm xúc yêu mến, tự hào về vẻ đẹp quê hương, đất nước được thể hiện qua những vần ca dao mộc mạc, giản dị.
Bố cục: Chùm ca dao gồm nhiều bài, mỗi bài tập trung miêu tả một khía cạnh khác nhau của quê hương, đất nước.
Trước khi đọc:
-
Với em, Hà Nội là quê hương yêu dấu vì nơi đây có những con người thân thiện, ấm áp và những con phố cổ kính, rêu phong.
-
Bài thơ “Quê hương” của Đỗ Trung Quân:
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
Đọc văn bản
Sau khi đọc
Trả lời câu hỏi:
Câu 1: Đặc điểm hình thức của ca dao: Mỗi bài thường có bốn dòng, theo thể lục bát.
Câu 2: Phân tích vần điệu của bài ca dao:
-
Bài 1: “Gió đưa cành trúc la đà/ Tiếng chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương”. Vần “à” và “ương” được gieo ở cuối các dòng.
-
Bài 2: “Đường lên xứ Lạng bao xa?/ Cách một trái núi với ba quãng đồng”. Vần “a” và “ong” được gieo ở cuối các dòng.
Đồng lúa chín vàng ươm, biểu tượng cho sự giàu có và trù phú của quê hương Việt Nam, nuôi dưỡng bao thế hệ.
Câu 3: Bài ca dao số 3 có biến thể:
- Hai dòng đầu có 8 tiếng.
- Vần “ình” không vần với “ênh” và “ình”.
- Tiếng thứ 6 của dòng 8 có thanh trắc (“ngã”) thay vì thanh bằng.
Câu 4: Cụm từ “mặt gương Tây Hồ” sử dụng biện pháp ẩn dụ, gợi hình ảnh mặt hồ phẳng lặng, trong xanh như một tấm gương lớn phản chiếu cảnh vật xung quanh.
Câu 5: Tình cảm của tác giả dân gian trong chùm ca dao là tình yêu mến, tự hào về vẻ đẹp của quê hương, đất nước. Một số câu ca dao, tục ngữ khác về chủ đề này:
- “Yêu nhau cởi áo cho nhau/ Về nhà dối mẹ sợ đau mẹ buồn.”
- “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn.”
Chùa Một Cột, một biểu tượng văn hóa và kiến trúc độc đáo của Thủ đô Hà Nội, thể hiện sự sáng tạo và tinh thần dân tộc của người Việt.
Câu 6: Thiên nhiên xứ Huế được miêu tả qua các địa danh (Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình) và những hình ảnh đặc trưng (bóng ngả trăng chênh, tiếng hò xa vọng).
Câu 7: Qua chùm ca dao, em cảm nhận được tình yêu quê hương đất nước sâu sắc, niềm tự hào về những cảnh đẹp và truyền thống văn hóa của dân tộc.
Viết kết nối với đọc:
Em thích nhất hình ảnh “con cò lặn lội bờ sông” trong ca dao. Hình ảnh này gợi lên sự vất vả, tần tảo của người nông dân Việt Nam, những người đã đổ mồ hôi, công sức để tạo nên những mùa vàng bội thu. Con cò, một loài vật gần gũi với đời sống thôn quê, trở thành biểu tượng cho sự cần cù, chịu khó và đức tính hy sinh của người Việt.
Hình ảnh con cò trắng bay lượn trên cánh đồng lúa chín, biểu tượng cho sự thanh bình và cuộc sống lao động cần cù của người nông dân Việt Nam.
