Luận cương tháng 10/1930 và Cương lĩnh tháng 2/1930 đều là những văn kiện quan trọng định hướng cho con đường cách mạng Việt Nam. Tuy nhiên, giữa hai văn kiện này tồn tại những điểm tương đồng và khác biệt nhất định, phản ánh sự thay đổi trong nhận thức và điều kiện lịch sử.
Điểm giống nhau:
- Mục tiêu: Cả hai văn kiện đều xác định mục tiêu cuối cùng của cách mạng Việt Nam là giành độc lập dân tộc, thực hiện người cày có ruộng, và tiến lên xã hội cộng sản.
- Lực lượng lãnh đạo: Đều khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với cách mạng Việt Nam.
- Phương pháp cách mạng: Đều chủ trương sử dụng bạo lực cách mạng để giành chính quyền.
Điểm khác nhau:
Sự khác biệt giữa hai văn kiện tập trung vào việc xác định mâu thuẫn chủ yếu, nhiệm vụ chiến lược, lực lượng cách mạng và vấn đề dân tộc.
- Mâu thuẫn chủ yếu: Cương lĩnh xác định mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc Pháp và phong kiến tay sai. Luận cương lại nhấn mạnh mâu thuẫn giai cấp, xem mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân, nông dân với địa chủ, tư sản là chủ yếu.
Alt: Bìa Cương lĩnh chính trị, văn kiện xác định đúng đắn mâu thuẫn dân tộc là chủ yếu trong xã hội thuộc địa.
- Nhiệm vụ chiến lược: Cương lĩnh đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, sau đó mới đến giải phóng giai cấp. Luận cương lại xem nhiệm vụ giải phóng giai cấp là trước hết, rồi mới đến giải phóng dân tộc. Điều này xuất phát từ việc xác định mâu thuẫn chủ yếu khác nhau.
- Lực lượng cách mạng: Cương lĩnh chủ trương đoàn kết rộng rãi các giai cấp, tầng lớp yêu nước, kể cả những địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần dân tộc. Luận cương lại tập trung vào liên minh công nông, đánh giá thấp vai trò của các giai cấp, tầng lớp khác, thậm chí chủ trương “đả đảo” cả bộ phận địa chủ có tinh thần cách mạng.
- Vấn đề dân tộc: Cương lĩnh chú trọng đến quyền tự quyết của dân tộc, xác định Việt Nam là một quốc gia độc lập, tự do. Luận cương lại nặng về tính quốc tế vô sản, ít đề cập đến vấn đề dân tộc cụ thể.
Alt: Trần Phú, Tổng Bí thư, người chịu trách nhiệm chính trong việc soạn thảo Luận cương chính trị tháng 10 năm 1930.
Sự khác biệt này phản ánh ảnh hưởng của tư tưởng tả khuynh, giáo điều của Quốc tế Cộng sản đối với Luận cương. Tuy nhiên, những hạn chế của Luận cương đã được khắc phục dần trong quá trình lãnh đạo cách mạng của Đảng, đặc biệt là từ Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 6 (1939). Việc điều chỉnh này giúp Đảng ta có đường lối đúng đắn, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, đưa cách mạng đến thắng lợi.
