Điểm Giống Nhau:
-
Bối cảnh lịch sử: Cả hai cuộc khởi nghĩa đều nổ ra trong bối cảnh đất nước bị thực dân Pháp xâm lược và mất độc lập, đặt ra nhiệm vụ giải phóng dân tộc cấp thiết.
-
Khuynh hướng chính trị: Đều là các cuộc đấu tranh yêu nước mang đậm khuynh hướng phong kiến, thể hiện sự trung thành với vua và triều đình (đối với Cần Vương) hoặc bảo vệ quyền lợi của giai cấp nông dân (đối với Yên Thế).
-
Mục tiêu cao nhất: Cả hai phong trào đều hướng đến mục tiêu chung là đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại độc lập tự do cho dân tộc.
-
Lực lượng tham gia: Thành phần tham gia đông đảo, bao gồm nhiều tầng lớp nhân dân, trong đó nông dân là lực lượng chủ yếu, đóng vai trò động lực chính của cuộc khởi nghĩa.
-
Hình thức: Cả hai phong trào đều sử dụng hình thức khởi nghĩa vũ trang để chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp.
-
Phương thức gây dựng căn cứ: Dựa vào địa hình hiểm trở để xây dựng căn cứ chiến đấu, tận dụng lợi thế địa lý để chống lại quân Pháp.
-
Kết quả: Cả hai cuộc khởi nghĩa đều thất bại trước sức mạnh của quân đội Pháp.
-
Ý nghĩa:
- Gây tiêu hao một bộ phận lực lượng quân sự của Pháp.
- Làm chậm quá trình bình định Việt Nam của thực dân Pháp.
- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho các phong trào đấu tranh yêu nước sau này.
Điểm Khác Nhau:
| Đặc điểm | Phong trào Cần Vương (1885 – 1896) | Khởi nghĩa Yên Thế (1884 – 1914) |
|---|---|---|
| Tư tưởng | Chịu sự chi phối mạnh mẽ của chiếu Cần vương do vua Hàm Nghi ban ra ngày 13/7/1885, kêu gọi văn thân, sĩ phu và nhân dân cả nước đứng lên chống Pháp, phò vua cứu nước. | Không chịu sự chi phối của chiếu Cần vương. Phong trào mang tính tự phát, xuất phát từ mâu thuẫn giữa nông dân với chính sách cai trị của thực dân Pháp. |
| Phương hướng | Đánh đuổi thực dân Pháp, khôi phục nền độc lập dân tộc và chế độ phong kiến chuyên chế. Mục tiêu rõ ràng là khôi phục lại trật tự xã hội cũ dưới sự trị vì của nhà Nguyễn. | Chống lại chính sách cướp bóc, bình định quân sự của Pháp, bảo vệ cuộc sống và quê hương. Mục tiêu ban đầu mang tính tự vệ, bảo vệ quyền lợi kinh tế và sự sinh tồn của cộng đồng. Về sau, dù có ý thức đấu tranh mạnh mẽ hơn, nhưng vẫn chưa đưa ra được một phương hướng đấu tranh mang tầm quốc gia, toàn diện. |
| Lãnh đạo | Các văn thân, sĩ phu yêu nước, trung thành với nhà Nguyễn, chủ động đứng lên dựng cờ khởi nghĩa hưởng ứng lời kêu gọi Cần vương. Tiêu biểu như Tôn Thất Thuyết, Nguyễn Thiện Thuật, Phan Đình Phùng… | Các thủ lĩnh nông dân có uy tín và ảnh hưởng lớn trong cộng đồng, được nghĩa quân bầu lên. Tiêu biểu là Đề Nắm, Đề Tráng, và đặc biệt là Hoàng Hoa Thám. |
| Phạm vi, quy mô | Diễn ra trên phạm vi rộng lớn, chủ yếu ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ, nơi có phong trào Cần vương phát triển mạnh mẽ. Kéo dài trong 11 năm (1885 – 1896), với nhiều cuộc khởi nghĩa lớn nhỏ khác nhau. | Diễn ra chủ yếu tại địa bàn huyện Yên Thế (Bắc Giang), một khu vực đồi núi hiểm trở. Kéo dài trong 30 năm (1884 – 1914), trở thành cuộc khởi nghĩa nông dân lớn nhất và kéo dài nhất trong lịch sử Việt Nam chống Pháp. |
Phong trào Cần Vương được lãnh đạo bởi các văn thân sĩ phu yêu nước, tiêu biểu như Phan Đình Phùng, người đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hương Khê làm Pháp điên đảo.
Khởi nghĩa Yên Thế do thủ lĩnh nông dân Hoàng Hoa Thám chỉ huy, thể hiện tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất của người nông dân chống lại ách áp bức, bóc lột của thực dân Pháp.
