Trong thế giới tự nhiên, các sinh vật không tồn tại độc lập mà luôn tương tác lẫn nhau. Mối quan hệ giữa các loài khác nhau vô cùng đa dạng và phức tạp, có thể mang tính hỗ trợ hoặc đối địch. Vậy sinh vật khác loài có những mối quan hệ nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết và lấy ví dụ minh họa.
1. Quan hệ hỗ trợ: Đây là kiểu quan hệ mà trong đó các loài cùng chung sống và mang lại lợi ích cho nhau, hoặc ít nhất là không gây hại cho nhau.
-
Hợp tác: Cả hai loài đều có lợi từ mối quan hệ này.
Ví dụ: Địa y là sự cộng sinh giữa nấm và tảo. Nấm cung cấp nước và khoáng chất cho tảo, trong khi tảo cung cấp chất hữu cơ cho nấm thông qua quá trình quang hợp. Cả hai đều được hưởng lợi từ mối quan hệ này.
-
Hội sinh: Một loài có lợi, loài kia không lợi cũng không hại.
Ví dụ: Cá ép bám vào rùa biển để di chuyển đến những vùng biển mới, kiếm ăn và tránh kẻ thù. Rùa biển không bị ảnh hưởng bởi sự có mặt của cá ép.
Ví dụ: Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu giúp cây cố định đạm từ không khí, đổi lại vi khuẩn có nơi trú ẩn và nguồn thức ăn từ cây.
2. Quan hệ đối địch: Đây là kiểu quan hệ mà trong đó một loài có lợi và loài kia bị hại, hoặc cả hai loài cùng bị hại.
-
Cạnh tranh: Cả hai loài đều bị ảnh hưởng tiêu cực khi tranh giành nguồn sống như thức ăn, ánh sáng, nơi ở.
Ví dụ: Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng. Nếu số lượng dê và bò quá lớn, chúng sẽ cạnh tranh nhau để có đủ cỏ ăn, dẫn đến việc cả hai loài đều có thể bị thiếu thức ăn.
Ví dụ: Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển, chúng cạnh tranh ánh sáng, nước và chất dinh dưỡng với cây lúa, làm giảm năng suất lúa.
-
Kí sinh – Vật chủ: Một loài (ký sinh) sống bám vào loài khác (vật chủ) để lấy chất dinh dưỡng, gây hại cho vật chủ.
Ví dụ: Rận và bét sống bám trên da trâu bò, hút máu của trâu bò để sống, gây ngứa ngáy, khó chịu và suy nhược cho trâu bò.
Ví dụ: Giun đũa sống trong ruột người, hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn của người, gây ra các bệnh về tiêu hóa và suy dinh dưỡng.
-
Ăn thịt – Con mồi: Một loài (ăn thịt) săn bắt và ăn loài khác (con mồi) để tồn tại.
Ví dụ: Hổ săn bắt hươu, nai trong rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ.
-
Ức chế – Cảm nhiễm: Một loài tiết ra chất độc gây hại cho loài khác.
Ví dụ: Một số loài tảo biển khi nở hoa có thể tiết ra các chất độc gây chết các loài sinh vật biển khác.
-
Cây nắp ấm bắt côn trùng: Cây nắp ấm sử dụng các enzyme tiêu hóa để hấp thụ chất dinh dưỡng từ côn trùng.
Mối quan hệ giữa các sinh vật khác loài là một phần không thể thiếu của hệ sinh thái. Sự hiểu biết về những mối quan hệ này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự cân bằng trong tự nhiên và có những hành động phù hợp để bảo vệ môi trường sống.
