Sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, năm 1941, Nguyễn Ái Quốc trở về Tổ quốc. Câu hỏi đặt ra là, giữa muôn vàn địa phương, Người đã chọn nơi nào để đặt nền móng cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc? Câu trả lời chính là Cao Bằng, “cái nôi” đầu tiên của cách mạng Việt Nam.
Vì sao Cao Bằng được lựa chọn?
Quyết định này không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả của một tầm nhìn chiến lược sâu rộng. Nguyễn Ái Quốc đã nhìn thấy ở Cao Bằng những yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” cần thiết để xây dựng một căn cứ địa cách mạng vững chắc.
- Địa lợi: Cao Bằng có vị trí chiến lược quan trọng, với đường biên giới dài hơn 333km tiếp giáp với Trung Quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu, liên lạc với quốc tế. Địa hình hiểm trở của Cao Bằng cũng gây khó khăn cho việc kiểm soát của thực dân Pháp. Từ Cao Bằng, lực lượng cách mạng có thể dễ dàng mở rộng địa bàn hoạt động sang các tỉnh lân cận như Lạng Sơn, Thái Nguyên, Hà Giang, Tuyên Quang, tiến tới các tỉnh vùng Trung du và đồng bằng Bắc Bộ.
- Nhân hòa: Cao Bằng là nơi sinh sống của nhiều dân tộc anh em như Tày, Nùng, Mông, Dao, Kinh, Hoa, Lô Lô… Các dân tộc luôn đoàn kết, gắn bó, một lòng theo Đảng, đấu tranh chống đế quốc, phong kiến. Nơi đây đã sản sinh ra những người con ưu tú như đồng chí Hoàng Đình Giong, một người cộng sản kiên trung.
- Phong trào cách mạng vững mạnh: Từ trước khi Nguyễn Ái Quốc về nước, Cao Bằng đã có một phong trào cách mạng mạnh mẽ. Chi bộ cộng sản đầu tiên ở Cao Bằng và vùng Việt Bắc được thành lập vào ngày 1/4/1930. Đến năm 1935, đã có 10 chi bộ hoạt động ở 5 huyện. Các tổ chức quần chúng như “Cộng sản đoàn”, “Công hội đỏ”, “Nông hội đỏ”… được thành lập ở nhiều nơi.
Nhờ có những yếu tố thuận lợi này, Cao Bằng không chỉ là nơi duy trì và phát triển phong trào cách mạng mà còn là một “hàng rào quần chúng” vững chắc, bảo vệ an toàn cho các cán bộ và cơ sở cách mạng.
Ngày 28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc trở về Pác Bó, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Từ đây, Pác Bó trở thành “đại bản doanh” của căn cứ Việt Bắc, “chiếc nôi của cách mạng Việt Nam”.
Cao Bằng – Nơi “thai nghén” căn cứ địa Việt Bắc
Tại Pác Bó, Nguyễn Ái Quốc đã ở và làm việc tại hang Cốc Bó, đặt tên cho con suối trước cửa hang là “Suối Lênin” và ngọn núi bên cạnh là “Núi Các Mác”, thể hiện con đường cách mạng mà Người đã chọn.
Tháng 5/1941, tại lán Khuổi Nậm, Nguyễn Ái Quốc đã triệu tập và chủ trì Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ VIII, đánh dấu sự chuyển hướng chiến lược cách mạng. Hội nghị đã xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu, đặt quyền lợi của dân tộc lên trên hết.
Cũng tại Pác Bó, Người đã mở các lớp huấn luyện về tổ chức, vận động quần chúng và thành lập Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh). Đảng bộ Cao Bằng đã cử 70 cán bộ đi học quân sự ở nước ngoài, trở thành những hạt giống quân sự đầu tiên của căn cứ địa Cao Bằng, sau này là Cao – Bắc – Lạng và Khu giải phóng Việt Bắc.
Từ căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai, phong trào cách mạng đã phát triển thành một vùng rộng lớn bao gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang và Hà Giang. Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân ra đời ngày 22/12/1944, tạo ra một cục diện mới trên mặt trận đấu tranh vũ trang cách mạng.
Như vậy, việc Nguyễn Ái Quốc chọn Cao Bằng làm căn cứ địa cách mạng là một quyết định sáng suốt, thể hiện tầm nhìn chiến lược và khả năng lãnh đạo tài tình của Người. Cao Bằng đã hoàn thành xuất sắc vai trò là trung tâm đầu não của phong trào cách mạng cả nước, góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp sau này.
