Lưu vực sông Mekong, trải dài 4.350 km qua Đông Nam Á, không chỉ là một dòng chảy mà còn là một hệ sinh thái phức tạp. Khu vực hạ lưu sông chứa đựng hơn 181.300 km vuông đất ngập nước, một diện tích rộng lớn hơn cả bang Florida của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, kể từ năm 1970, khoảng 30% diện tích đất ngập nước này đã biến mất do lấn chiếm đất nông nghiệp, thay đổi thủy văn từ các dự án cơ sở hạ tầng và các mối đe dọa khác.
Mặc dù vậy, các nỗ lực bảo tồn trong khu vực Mekong chủ yếu tập trung vào dòng sông chính và các nhánh sông của nó. Hàng chục triệu người dân phụ thuộc vào dòng sông để sản xuất nông nghiệp và đánh bắt cá. Các nhà nghiên cứu đang ngày càng nhận ra vai trò quan trọng của đất ngập nước trong các hệ sinh thái hỗ trợ các ngành công nghiệp này. Các dự án phát triển mới, chẳng hạn như một dự án kênh đào gây tranh cãi ở Campuchia, càng làm tăng tính cấp thiết của các nỗ lực bảo tồn đất ngập nước.
“Nếu nước sông Mekong là huyết mạch, thì đất ngập nước là trái tim đang đập của nó,” Jake Brunner, người đứng đầu chương trình Hạ lưu sông Mekong của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) cho biết. Tổ chức này đang đi đầu trong một dự án sắp tới trị giá gần 100 triệu đô la nhằm mục đích cứu lấy các vùng đất ngập nước trong khu vực.
Tầm Quan Trọng Của Đất Ngập Nước
Đất ngập nước, được định nghĩa là các hệ sinh thái bị ngập lụt hoặc bão hòa bởi nước, bao gồm các vùng đồng bằng ngập lũ, đầm lầy và rừng ngập mặn, là những người bảo vệ sinh thái quan trọng trên toàn thế giới. Chúng hỗ trợ đa dạng sinh học, hoạt động như bộ lọc nước tự nhiên và bảo vệ chống lại lũ lụt. Trong lưu vực sông Mekong, sự khác biệt rõ rệt giữa lưu lượng sông mùa khô và mùa mưa làm tăng tầm quan trọng của đất ngập nước. Trong mùa mưa, lũ lụt mạnh mẽ đưa sự sống vào các môi trường sống ngập lũ rộng lớn. Những biến động tự nhiên, theo mùa này được gọi là xung lũ, và chúng rất cần thiết cho cá và quan trọng để nuôi dưỡng nông nghiệp.
Tuy nhiên, những môi trường sống này thường ít được nghiên cứu. Mặc dù đoạn sông ở phía bắc Campuchia đã được chỉ định là một khu Ramsar – một khu vực đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế – nhưng ít nghiên cứu nào đánh giá thiệt hại sinh thái đối với khu rừng ngập lũ ở đó. Ian Baird, một nhà địa lý tại Đại học Wisconsin-Madison, người đã nghiên cứu nghề cá ở bên kia biên giới ở Lào trong nhiều thập kỷ, cho biết: “Những gì chúng tôi có về cơ bản là các cuộc phỏng vấn với người dân”.
