Ribosome là bào quan thiết yếu trong tế bào, đóng vai trò trung tâm trong quá trình sinh tổng hợp protein. Vậy Ribosome được Cấu Tạo Từ những thành phần nào? Bài viết này sẽ đi sâu vào cấu trúc, thành phần và chức năng của ribosome, giúp bạn hiểu rõ hơn về cỗ máy phân tử quan trọng này.
Thành phần cấu tạo của Ribosome:
Ribosome không có màng bao bọc và được cấu tạo từ hai thành phần chính:
- rRNA (ribosomal RNA): Các phân tử RNA đặc biệt này đóng vai trò cấu trúc và xúc tác quan trọng trong ribosome. rRNA chiếm khoảng 60% khối lượng của ribosome.
- Protein ribosome: Các protein này liên kết với rRNA để tạo thành cấu trúc ribosome hoàn chỉnh và hỗ trợ chức năng của ribosome. Có khoảng 80 protein ribosome khác nhau trong mỗi ribosome.
Hai thành phần này kết hợp với nhau để tạo thành hai tiểu đơn vị: tiểu đơn vị lớn và tiểu đơn vị nhỏ. Ở tế bào nhân thực, tiểu đơn vị lớn là 60S và tiểu đơn vị nhỏ là 40S. Ở tế bào nhân sơ, tiểu đơn vị lớn là 50S và tiểu đơn vị nhỏ là 30S. Chữ “S” ở đây là đơn vị Svedberg, dùng để đo tốc độ lắng của các phân tử trong quá trình ly tâm, và không mang tính cộng gộp (ví dụ: 30S + 50S ≠ 80S).
Cấu trúc của Ribosome:
Như đã đề cập, ribosome bao gồm hai tiểu đơn vị:
- Tiểu đơn vị lớn: Chứa rRNA và protein, có chức năng xúc tác hình thành liên kết peptide giữa các amino acid trong quá trình tổng hợp protein. Nó cũng chứa vị trí thoát của protein mới được tổng hợp.
- Tiểu đơn vị nhỏ: Cũng chứa rRNA và protein, có chức năng liên kết với mRNA (messenger RNA) và tRNA (transfer RNA) để giải mã thông tin di truyền và vận chuyển amino acid đến ribosome.
Hai tiểu đơn vị này thường tồn tại riêng rẽ trong tế bào chất và chỉ kết hợp lại với nhau khi tham gia vào quá trình tổng hợp protein.
Chức năng của Ribosome:
Ribosome là nơi diễn ra quá trình sinh tổng hợp protein. Quá trình này bao gồm các bước sau:
- Khởi đầu: Tiểu đơn vị nhỏ của ribosome gắn vào mRNA tại codon khởi đầu (AUG). tRNA mang amino acid methionine gắn vào codon khởi đầu.
- Kéo dài: Ribosome di chuyển dọc theo mRNA, đọc từng codon một. tRNA mang amino acid tương ứng với mỗi codon gắn vào ribosome. Liên kết peptide được hình thành giữa các amino acid, kéo dài chuỗi polypeptide.
- Kết thúc: Ribosome đến codon kết thúc (UAA, UAG, hoặc UGA) trên mRNA. Không có tRNA nào khớp với codon kết thúc. Các yếu tố giải phóng liên kết với ribosome, làm cho chuỗi polypeptide được giải phóng và ribosome tách ra khỏi mRNA.
Tóm tắt:
Ribosome là một bào quan phức tạp, đóng vai trò then chốt trong quá trình sinh tổng hợp protein. Ribosome được cấu tạo từ rRNA và protein, tạo thành hai tiểu đơn vị lớn và nhỏ. Hiểu rõ về cấu trúc và chức năng của ribosome là chìa khóa để hiểu về cơ chế hoạt động của tế bào và quá trình biểu hiện gen.
