Hội nghị Ianta (tháng 2/1945) đóng vai trò then chốt trong việc định hình trật tự thế giới sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Một trong những nội dung quan trọng nhất của hội nghị này là quyết định của hội nghị ianta thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít và phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa các cường quốc Đồng minh.
Bối cảnh lịch sử
Khi Chiến tranh Thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc, các nước Đồng minh phải đối mặt với những vấn đề cấp bách:
- Tiêu diệt hoàn toàn chủ nghĩa phát xít.
- Tổ chức lại trật tự thế giới sau chiến tranh.
- Phân chia quyền lợi giữa các nước thắng trận.
Hội nghị Ianta, diễn ra từ ngày 4 đến 11 tháng 2 năm 1945, với sự tham gia của nguyên thủ ba cường quốc: Liên Xô, Mĩ và Anh, được triệu tập để giải quyết những vấn đề này.
Những quyết định then chốt của Hội nghị Ianta
Hội nghị đã đưa ra những quyết định quan trọng sau:
- Đẩy mạnh tiêu diệt chủ nghĩa phát xít Đức và quân phiệt Nhật.
- Thành lập Liên Hợp Quốc: Nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.
Hội nghị Ianta năm 1945 với sự tham gia của các nhà lãnh đạo Franklin D. Roosevelt (Mỹ), Winston Churchill (Anh) và Joseph Stalin (Liên Xô), thảo luận về việc phân chia ảnh hưởng và đóng quân sau chiến tranh.
-
Thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước: Đây là nội dung cốt lõi liên quan đến quyết định của hội nghị ianta thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít, phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á:
- Châu Âu: Quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Đông nước Đức, Đông Berlin và các nước Đông Âu. Quân đội Mĩ, Anh và Pháp chiếm đóng miền Tây nước Đức, Tây Berlin và các nước Tây Âu. Đông Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô, còn Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mĩ. Áo và Phần Lan trở thành các nước trung lập.
- Châu Á: Liên Xô đồng ý tham chiến chống Nhật Bản với điều kiện: Giữ nguyên trạng Mông Cổ; trả lại cho Liên Xô miền Nam đảo Xakhalin và các đảo xung quanh; quốc tế hóa thương cảng Đại Liên (Trung Quốc) và khôi phục việc Liên Xô thuê cảng Lữ Thuận; Liên Xô cùng Trung Quốc khai thác đường sắt Nam Mãn Châu – Đại Liên; Liên Xô chiếm 4 đảo thuộc quần đảo Curin. Quân đội Mĩ chiếm đóng Nhật Bản. Tại bán đảo Triều Tiên, Liên Xô chiếm đóng miền Bắc và Mĩ chiếm đóng miền Nam, lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới. Trung Quốc cần trở thành một quốc gia thống nhất; quân đội nước ngoài rút khỏi Trung Quốc. Chính phủ Trung Hoa Dân quốc cần cải tổ với sự tham gia của Đảng Cộng sản và các đảng phái dân chủ, trả lại cho Trung Quốc vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hồ; các vùng còn lại của châu Á vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.
Đánh giá và hệ quả
Thực chất của Hội nghị Ianta là sự phân chia khu vực đóng quân và khu vực ảnh hưởng giữa các nước thắng trận. Những quyết định này có ảnh hưởng sâu sắc đến hòa bình, an ninh và trật tự thế giới sau này.
Bản đồ thể hiện sự phân chia khu vực ảnh hưởng và đóng quân của Liên Xô và các nước phương Tây tại châu Âu sau Hội nghị Yalta, dẫn đến sự hình thành hai khối đối lập.
Những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta và các thỏa thuận sau đó đã tạo ra khuôn khổ cho trật tự thế giới hai cực Ianta. Thế giới bị chia thành hai phe, do hai siêu cường đứng đầu, đối đầu gay gắt trong gần bốn thập kỷ, gây ra tình trạng căng thẳng và phức tạp trong quan hệ quốc tế. Sự đối đầu này còn được gọi là Chiến tranh Lạnh, chi phối nền chính trị thế giới trong suốt nửa sau thế kỷ 20.
Kết luận
Quyết định của hội nghị ianta thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước nhằm mục đích giải giáp quân đội phát xít và thiết lập một trật tự thế giới mới. Tuy nhiên, trật tự này lại dẫn đến sự chia rẽ và đối đầu giữa các cường quốc, tạo nên một giai đoạn lịch sử đầy biến động và thách thức. Việc hiểu rõ những quyết định và hệ quả của Hội nghị Ianta là vô cùng quan trọng để nắm bắt được bức tranh toàn cảnh của lịch sử thế giới hiện đại.
