Lê Thánh Tông (1442 – 1497), vị vua thứ năm của nhà Lê sơ, nổi tiếng là một minh quân với tài trị quốc an dân. Ông thường cải trang vi hành để thấu hiểu cuộc sống của dân chúng và quan sát đạo đức, năng lực của quan lại. Một giai thoại thú vị kể về cuộc gặp gỡ giữa vua và một đạo chích có biệt danh “Quận Gió” đã để lại bài học sâu sắc về sự thanh liêm, chính trực.
Dưới thời Lê Thánh Tông, kinh thành Thăng Long xuất hiện một nhân vật đặc biệt, được người dân gọi là Quận Gió. Quận Gió nổi tiếng với khả năng di chuyển nhanh nhẹn như gió, thoắt ẩn thoắt hiện, chuyên trèo tường, đào ngạch, ra vào nhà người như chốn không người.
Tuy nhiên, điều khiến Quận Gió khác biệt so với những đạo chích thông thường là việc ông ta chỉ trộm của nhà giàu chia cho người nghèo. Hành động này khiến Quận Gió được nhiều người dân Thăng Long yêu mến và ngưỡng mộ.
Vua Lê Thánh Tông sau khi nghe về Quận Gió, đã cải trang thành một thư sinh nghèo để tìm hiểu thực hư. Đêm 30 Tết, nhà vua tìm đến Quận Gió, tự xưng là học trò trường Giám, than thở về cảnh nghèo khó và mong muốn được giúp đỡ chút lộ phí về quê cúng tổ tiên.
Quận Gió nghe vậy liền đáp: “Giúp người nghèo khó, đặc biệt là học trò, tôi sẵn lòng. Nhưng tôi không có sẵn tiền, vậy cậu muốn tôi lấy của ai?”
Nhà vua thử gợi ý: “Trộm của phú ông ở cửa Tây.”
Quận Gió lập tức phản đối: “Không được! Phú ông ở cửa Tây làm giàu bằng mồ hôi nước mắt, không nên lấy của người ta.”
“Vậy trộm của chủ hiệu vàng bạc ở phố cửa Đông thì sao?” nhà vua hỏi tiếp.
“Ông chủ hiệu vàng bạc là người ngay thẳng, tích cóp được nhờ buôn bán chân chính, cũng không nên lấy”, Quận Gió giải thích.
Quận Gió nói thêm: “Cũng như cậu, sau này đỗ đạt làm quan là do đèn sách chăm chỉ, ai nỡ cướp đoạt công sức của cậu? Thôi để tôi đến nhà lão quan coi kho bạc nhà vua ở phố cửa Bắc lấy cho cậu vài nén. Lão ấy hay trộm bạc trong kho đem về nhà, đó là của phi nghĩa.”
Nói rồi, Quận Gió biến mất trong đêm tối. Chẳng bao lâu sau, ông quay lại, trao cho nhà vua hai nén bạc và dặn dò: “Số tiền này đủ để cậu về quê, còn thừa thì dùng vào việc học hành. Mong cậu sau này làm rạng danh tổ tiên.”
Sáng mùng một Tết, trong buổi khai triều, vua Lê Thánh Tông kể lại câu chuyện vi hành và đưa ra hai nén bạc để các quan chiêm ngưỡng. Viên quan coi kho bạc tái mặt khi nhìn thấy dòng chữ “Quốc khố chi bảo” khắc dưới đáy nén bạc. Sự thật về hành vi tham nhũng của viên quan bị phơi bày.
Viên quan coi kho bạc bị trừng trị thích đáng, còn Quận Gió được vua ban biển vàng với dòng chữ “Trộm quân sử”. Câu chuyện về Quận Gió, người đạo chích dám trộm của quan tham để giúp đỡ người nghèo, đã trở thành một giai thoại nổi tiếng.
Giai thoại về Quận Gió và vua Lê Thánh Tông không chỉ là một câu chuyện thú vị mà còn mang đến những bài học sâu sắc. Nó cho thấy sự quan tâm sâu sắc của vua Lê Thánh Tông đối với đời sống nhân dân, sự nghiêm minh trong việc trừng trị quan tham và đề cao những hành động nghĩa hiệp. “Quận Gió” dù là một đạo chích, nhưng lại có phẩm chất đạo đức đáng quý, biết phân biệt đúng sai và giúp đỡ người nghèo. Câu chuyện cũng là lời cảnh tỉnh cho những kẻ tham quan ô lại, dù có che giấu kỹ càng đến đâu cũng không thể thoát khỏi sự trừng phạt của pháp luật và lương tâm.
