“Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ là một tác phẩm xuất sắc trong “Truyền kỳ mạn lục”, không chỉ nổi bật về giá trị nội dung mà còn đặc sắc về nghệ thuật. Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên thành công của tác phẩm là sự kết hợp và vận dụng linh hoạt các phương thức biểu đạt (PTBĐ). Vậy, những PTBĐ nào được sử dụng trong tác phẩm này, và vai trò của chúng là gì?
1. Tự sự:
Tự sự là phương thức biểu đạt chủ đạo trong “Chuyện người con gái Nam Xương”. Tác giả kể lại câu chuyện về cuộc đời Vũ Nương, từ khi nàng kết hôn với Trương Sinh, đến khi bị oan khuất và cuối cùng là được giải oan. Nhờ có tự sự, cốt truyện được triển khai một cách mạch lạc, rõ ràng, giúp người đọc dễ dàng theo dõi diễn biến và nắm bắt nội dung.
2. Miêu tả:
Miêu tả được sử dụng để khắc họa chân dung nhân vật, đặc biệt là Vũ Nương, cũng như tái hiện khung cảnh, không gian truyện.
- Miêu tả nhân vật: Nguyễn Dữ tập trung miêu tả vẻ đẹp phẩm chất của Vũ Nương: “tính đã thùy mị, nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp”. Bên cạnh đó, tác giả cũng miêu tả hành động, lời nói của nhân vật để thể hiện tính cách và số phận.
- Miêu tả cảnh: Những chi tiết miêu tả cảnh (ví dụ: cảnh tiễn chồng đi lính, cảnh Vũ Nương sống cô đơn chờ chồng) góp phần làm nổi bật tâm trạng nhân vật, đồng thời tạo nên bức tranh hiện thực về xã hội phong kiến đương thời.
Bức chân dung về Nguyễn Dữ, tác giả “Chuyện người con gái Nam Xương”, một tác phẩm truyện truyền kỳ nổi tiếng trong văn học Việt Nam.
3. Biểu cảm:
Biểu cảm thể hiện trực tiếp cảm xúc, thái độ của tác giả đối với nhân vật và sự kiện trong truyện.
- Cảm thương, xót xa: Tác giả bày tỏ sự cảm thương sâu sắc đối với số phận oan nghiệt của Vũ Nương, một người phụ nữ đức hạnh nhưng lại phải chịu đựng bất hạnh.
- Phê phán, tố cáo: Thông qua câu chuyện về Vũ Nương, tác giả lên án xã hội phong kiến bất công, trọng nam khinh nữ, đẩy người phụ nữ vào bi kịch.
- Ngợi ca: Tác giả ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất của Vũ Nương, đồng thời thể hiện niềm tin vào sự công bằng, chính nghĩa (qua chi tiết Vũ Nương được giải oan).
4. Nghị luận (Yếu tố nghị luận):
Mặc dù không phải là phương thức biểu đạt chính, yếu tố nghị luận cũng xuất hiện trong “Chuyện người con gái Nam Xương”. Tác giả, thông qua lời bình của người kể chuyện hoặc qua diễn biến câu chuyện, đưa ra những nhận xét, đánh giá về con người, xã hội. Chẳng hạn, việc Trương Sinh ghen tuông mù quáng, nghe lời con trẻ đã đẩy Vũ Nương đến cái chết oan nghiệt được xem như một lời phê phán về sự độc đoán, gia trưởng của người đàn ông trong xã hội phong kiến.
Tóm lại, “Chuyện người con gái Nam Xương” sử dụng kết hợp nhiều PTBĐ, trong đó tự sự là chủ đạo, miêu tả và biểu cảm đóng vai trò quan trọng, và yếu tố nghị luận góp phần làm sâu sắc thêm ý nghĩa của tác phẩm. Sự kết hợp hài hòa giữa các PTBĐ này đã tạo nên một câu chuyện vừa hấp dẫn, vừa giàu cảm xúc, vừa mang giá trị nhân văn sâu sắc, góp phần làm nên sức sống lâu bền của tác phẩm trong lòng độc giả Việt Nam.
