Văn bản “Làng” của Kim Lân là một tác phẩm tiêu biểu trong chương trình Ngữ văn trung học. Để hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm này, việc xác định và phân tích các phương thức biểu đạt được sử dụng là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ đi sâu vào vấn đề đó.
Các Phương Thức Biểu Đạt Chính:
Trong “Làng”, Kim Lân đã kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương thức biểu đạt khác nhau, tạo nên một bức tranh sinh động và giàu cảm xúc về nhân vật ông Hai và tình yêu làng quê của ông. Cụ thể:
-
Tự sự: Tự sự là phương thức biểu đạt chính, kể lại câu chuyện về ông Hai, một người nông dân yêu làng tha thiết, phải rời làng đi tản cư và sau đó nghe tin làng mình bị Việt gian chiếm đóng. Các tình tiết, sự kiện được kể theo trình tự thời gian, giúp người đọc hình dung được hoàn cảnh và diễn biến tâm lý của nhân vật.
-
Miêu tả: Miêu tả được sử dụng để tái hiện lại hình ảnh làng quê, con người và cuộc sống của họ. Các chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động, lời nói của nhân vật góp phần khắc họa tính cách và tâm trạng của họ. Ví dụ, đoạn miêu tả cảnh ông Hai nghe tin làng bị chiếm đóng đã diễn tả chân thực sự đau khổ, tủi hổ của một người yêu làng.
Miêu tả ngoại hình và tâm trạng ông Hai giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn tình yêu làng, yêu nước của nhân vật này, đặc biệt trong hoàn cảnh éo le khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc.
-
Biểu cảm: Biểu cảm thể hiện trực tiếp hoặc gián tiếp cảm xúc, suy nghĩ của tác giả và nhân vật. Trong “Làng”, biểu cảm thể hiện rõ nhất qua những độc thoại nội tâm của ông Hai, qua đó người đọc có thể cảm nhận được tình yêu làng sâu sắc, nỗi nhớ quê hương da diết và sự đau khổ khi nghe tin làng bị chiếm đóng.
Sự Kết Hợp Hài Hòa Giữa Các Phương Thức:
Sự thành công của “Làng” nằm ở sự kết hợp hài hòa giữa các phương thức biểu đạt. Tự sự giúp dẫn dắt câu chuyện, miêu tả giúp tái hiện lại bức tranh làng quê và con người, còn biểu cảm giúp thể hiện sâu sắc tâm trạng của nhân vật.
Bìa sách Ngữ Văn lớp 9, nơi "Làng" của Kim Lân được giới thiệu, thể hiện sự kết hợp hài hòa các phương thức biểu đạt, làm nổi bật giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.Ví Dụ Cụ Thể:
Trong đoạn văn miêu tả cảnh ông Hai nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc, ta thấy rõ sự kết hợp của các phương thức biểu đạt:
- Tự sự: Kể lại việc ông Hai nghe được tin làng theo giặc từ những người tản cư khác.
- Miêu tả: Miêu tả vẻ mặt, cử chỉ, hành động của ông Hai khi nghe tin ( “cổ họng nghẹn ắng lại”, “da mặt tê rân rân”).
- Biểu cảm: Thể hiện qua những suy nghĩ, cảm xúc của ông Hai (“chao ôi! cực nhục chưa, cả làng Việt gian!”).
Nhờ sự kết hợp này, đoạn văn trở nên sinh động, chân thực và giàu sức gợi cảm, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc sự đau khổ, tủi hổ của ông Hai.
Kết Luận:
Như vậy, văn bản “Làng” sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm. Sự kết hợp này đã góp phần tạo nên thành công của tác phẩm, giúp Kim Lân khắc họa thành công hình tượng nhân vật ông Hai và truyền tải một cách sâu sắc tình yêu làng, yêu nước của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Việc nắm vững các phương thức biểu đạt trong “Làng” không chỉ giúp học sinh hiểu sâu hơn về tác phẩm mà còn là một kỹ năng quan trọng trong quá trình học tập và ôn thi môn Ngữ văn.
