Chiết cành là một phương pháp nhân giống vô tính phổ biến, trong đó cành cây được kích thích ra rễ ngay trên cây mẹ, sau đó tách ra để trồng thành một cây độc lập. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với các loại cây ăn quả lâu năm như bưởi, cam, và nhiều loại cây khác.
So với ghép mắt, chiết cành giúp cây nhanh cho quả hơn, thường chỉ sau một năm trồng. Cây chiết ít bị thoái hóa và giữ nguyên được những đặc tính tốt của cây mẹ.
1. Thời Vụ Chiết Cành Thích Hợp
Có hai thời điểm lý tưởng để chiết cành:
- Vụ Xuân Hè: Tiến hành chiết vào tháng 3 – 4, hạ bầu (tách cành khỏi cây mẹ) vào tháng 6 – 8.
- Vụ Thu Đông: Chiết vào tháng 8 – 9, hạ bầu vào tháng 2 năm sau.
Để cành chiết nhanh ra rễ, hãy chăm sóc cây mẹ thật tốt trong khoảng 1-2 tháng trước khi chiết, đảm bảo cây sinh trưởng khỏe mạnh và nhựa cây lưu thông tốt.
2. Lựa Chọn Cây và Cành Chiết
- Chọn cây mẹ: Ưu tiên những cây khỏe mạnh, không sâu bệnh, đã cho quả ổn định từ 3-5 vụ với năng suất cao và chất lượng quả tốt.
- Chọn cành chiết: Chọn cành bánh tẻ nằm ở tầng giữa của tán cây, nhận đủ ánh sáng, có gióng ngắn và 2-3 nhánh nhỏ. Đường kính cành nên từ 1.5-2cm. Tránh chọn cành quá già, cành mọc ở vị trí thấp hoặc trên ngọn, cành bị sâu bệnh hoặc cành vượt.
3. Quy Trình Chiết Cành Chi Tiết
-
Bước 1: Khoanh Vỏ Cành Chiết
Dùng dao sắc khoanh tròn vỏ cành ở hai vị trí cách nhau 3-5cm, cách gốc cành 10-15cm. Bóc tách phần vỏ đã khoanh, cạo sạch lớp chất nhờn trên bề mặt gỗ để loại bỏ lớp tế bào thượng tầng, ngăn vỏ tái sinh. Để cành khô nhựa trong 1-2 ngày. Sau đó, làm sạch vết cắt và bôi trực tiếp thuốc kích thích ra rễ vào vết cắt.
-
Bước 2: Chuẩn Bị Hỗn Hợp Bó Bầu
Hỗn hợp bó bầu đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ẩm để cành ra rễ. Công thức phổ biến là trộn đất vườn, đất phù sa hoặc đất bùn ao (đã phơi khô và đập nhỏ) với mùn hữu cơ (phân chuồng hoai mục, rơm rác mục, rễ bèo tây và phân hữu cơ) theo tỷ lệ 2 phần đất và 1 phần mùn. Trộn đều và tưới nước đến độ ẩm 70-80% (nắm chặt hỗn hợp thấy nước rướm qua kẽ tay là đạt). Kích thước bầu chiết lý tưởng là đường kính 6-8cm và chiều cao 10-12cm.
-
Bước 3: Tiến Hành Bó Bầu
Dùng dao sắc khoanh vỏ cành (tránh làm tổn thương phần gỗ), sau đó đắp hỗn hợp đất bó bầu đã chuẩn bị lên xung quanh cành, đảm bảo dàn đều và đủ dày. Quấn giấy ni-lông bên ngoài bầu và buộc chặt hai đầu túi bầu bằng dây. Lưu ý không xoay tròn bầu chiết. Buộc chặt dây phía trên và lỏng hơn ở phía dưới để nước mưa dễ thoát, tránh ứ đọng gây ảnh hưởng đến sự phát triển của rễ.
-
Bước 4: Cắt Cành Chiết
Sau 45-60 ngày, khi rễ cành chuyển từ màu trắng nõn sang màu vàng ngà hoặc hơi xanh, tiến hành cưa cành và giâm vào vườn ươm với mật độ 20x20cm hoặc 30x30cm. Tránh giâm quá dày làm rễ và mầm cành phát triển kém.
-
Bước 5: Hạ Bầu Chiết
Trước khi hạ bầu, tỉa bớt lá già, lá sâu và một phần lá non. Xé bỏ lớp giấy ni-lông, dùng đất màu lấp cách cổ bầu 3-5cm, tưới nước 2 lần/ngày. Nếu thời tiết nắng nóng, che bớt 50% ánh sáng tự nhiên. Sau 5-10 ngày, tưới nước cách nhật tùy theo độ ẩm đất. Sau 15-20 ngày, bỏ bớt mái che để cây con quen dần với ánh sáng. Sau 1 tháng, tưới nước phân đã ngâm kỹ và chăm sóc như cây con bình thường. Sau 45-60 ngày, có thể đem cây con đi trồng.
Áp dụng đúng kỹ thuật “Phương Pháp Chiết Cành” trên, bà con sẽ có được những cây giống khỏe mạnh, năng suất cao và giữ nguyên được những phẩm chất tốt của cây mẹ.
