Sau khi triều đình nhà Nguyễn đầu hàng thực dân Pháp, phong trào yêu nước của nhân dân ta vẫn tiếp tục diễn ra mạnh mẽ dưới sự lãnh đạo của các sĩ phu, văn thân yêu nước. Tuy nhiên, khuynh hướng đấu tranh phong kiến dần bộc lộ những hạn chế và cuối cùng thất bại trước sự xâm nhập của các luồng tư tưởng mới.
- Các Phong Trào Yêu Nước Tiêu Biểu Theo Khuynh Hướng Phong Kiến
-
Kháng chiến ở Nam Kỳ: Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra thể hiện tinh thần bất khuất của nhân dân miền Nam.
- Khởi nghĩa Trương Định: Một trong những biểu tượng của lòng yêu nước và ý chí chống Pháp xâm lược.
- Khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực: Với câu nói nổi tiếng “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”, thể hiện quyết tâm đánh Pháp đến cùng.
- Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Huân: Một cuộc khởi nghĩa khác thể hiện tinh thần chống Pháp của người dân Nam Kỳ.
- Khởi nghĩa của cha con Phan Thanh Giảng: Mặc dù có sự khác biệt về quan điểm, nhưng cuối cùng cả cha con đều chọn con đường tuẫn tiết để giữ trọn khí tiết.
-
Phong trào Cần Vương (1885-1896):
- Lãnh đạo: Vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết.
- Địa bàn: Chủ yếu ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ.
Sau khi thất thủ ở đồn Mang Cá, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi chạy ra Quảng Trị và ban chiếu Cần Vương (3-7-1885), kêu gọi văn thân sĩ phu yêu nước đứng lên chống Pháp. Chiếu Cần Vương đã thổi bùng ngọn lửa yêu nước trên cả nước, với nhiều cuộc khởi nghĩa hưởng ứng:
-
Khởi nghĩa Hùng Lĩnh ở Thanh Hóa.
-
Khởi nghĩa Ba Đình (1881-1887) do Phạm Bành và Đinh Công Tráng lãnh đạo ở Thanh Hóa.
-
Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892) do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo ở Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình.
-
Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo ở Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Hà Tĩnh. Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất của phong trào Cần Vương, thể hiện trình độ tổ chức và chiến đấu cao.
-
Khởi nghĩa nông dân Yên Thế (1885-1913): Do Hoàng Hoa Thám (Đề Thám) và Lương Văn Nắm lãnh đạo. Đây là phong trào đấu tranh của nông dân lớn nhất và kéo dài nhất trong lịch sử chống Pháp, thể hiện tinh thần bất khuất của người nông dân.
- Sự Thất Bại và Bài Học Lịch Sử
Sự thất bại của phong trào Cần Vương và các cuộc khởi nghĩa khác đã chứng tỏ sự bất lực của hệ tư tưởng phong kiến trong việc giải quyết nhiệm vụ giành độc lập dân tộc. Các nhà yêu nước tiến bộ nhận thấy cần phải có một khuynh hướng đấu tranh mới phù hợp với thời đại.
Nguyên nhân thất bại:
- Khuynh hướng phong kiến lạc hậu: Không còn phù hợp với bối cảnh lịch sử mới, khi chủ nghĩa tư bản đang phát triển mạnh mẽ trên thế giới.
- Thiếu tính thống nhất: Các phong trào diễn ra lẻ tẻ, thiếu sự liên kết và phối hợp chặt chẽ, dễ dàng bị thực dân Pháp đàn áp.
- Phụ thuộc vào lãnh đạo: Sự thành bại của phong trào phụ thuộc quá nhiều vào vai trò của người lãnh đạo. Khi lãnh đạo bị bắt hoặc hy sinh, phong trào thường tan rã.
- Chưa chú trọng xây dựng lực lượng: Chỉ tập trung vào hô hào, cổ động mà chưa chú trọng xây dựng lực lượng chính trị và vũ trang vững mạnh trong quần chúng nhân dân.
Bài học lịch sử:
Sự thất bại của Phong Trào Yêu Nước Theo Khuynh Hướng Phong Kiến cho thấy cần phải có một đường lối cứu nước mới, tiến bộ hơn, dựa trên sức mạnh của toàn dân và phù hợp với xu thế phát triển của thời đại. Đây là tiền đề cho sự ra đời của các phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản và sau đó là khuynh hướng vô sản.
