Nguyễn Tuân, một nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp, đã khắc họa một cách sâu sắc vẻ đẹp của nhân cách và thiên lương trong tác phẩm “Chữ người tử tù”. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện về tài hoa và khí phách, mà còn là một bài ca về sự chiến thắng của cái đẹp và cái thiện trước bóng tối của xã hội.
Truyện kể về cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Huấn Cao, một người tử tù tài hoa, và viên quản ngục, một người trân trọng cái đẹp. Bối cảnh nhà tù, nơi lẽ ra chỉ có sự tàn bạo và áp bức, lại trở thành nơi tỏa sáng của những tâm hồn cao đẹp.
Chủ đề chính của “Chữ người tử tù” xoay quanh quan niệm về cái đẹp và cái thiện. Nguyễn Tuân khẳng định rằng cái đẹp không thể tách rời khỏi cái thiện, và nó có sức mạnh cảm hóa, lay động những tâm hồn tưởng chừng đã chai sạn. Tác phẩm cũng thể hiện sự trân trọng của tác giả đối với những giá trị văn hóa truyền thống, những nét đẹp vang bóng một thời.
Huấn Cao là nhân vật trung tâm của tác phẩm, hội tụ vẻ đẹp của tài năng, khí phách và thiên lương. Ông là một nghệ sĩ tài hoa, nổi tiếng với tài viết chữ đẹp. Tiếng tăm của ông vang dội khắp vùng, khiến viên quản ngục phải ngưỡng mộ và khao khát có được chữ của ông.
Không chỉ tài hoa, Huấn Cao còn là một người có khí phách hiên ngang, bất khuất. Dù bị kết án tử hình, ông vẫn giữ vững phẩm cách, không khuất phục trước cường quyền. Hành động dỗ gông của ông thể hiện sự coi thường đối với bọn lính áp giải và chế độ nhà tù.
Thiên lương trong sáng là một phẩm chất nổi bật khác của Huấn Cao. Ông không vì vàng bạc hay quyền thế mà ép mình viết chữ. Ông chỉ cho chữ những người tri kỷ, những người thực sự trân trọng cái đẹp. Khi nhận ra tấm lòng “biệt nhỡn liên tài” của viên quản ngục, ông đã đồng ý cho chữ, như một sự đền đáp cho tấm lòng ấy.
Viên quản ngục là một nhân vật đặc biệt, một “thanh âm trong trẻo” giữa chốn ngục tù đầy rẫy sự tàn nhẫn và lừa lọc. Ông là người yêu cái đẹp, trân trọng người tài, và khao khát có được chữ của Huấn Cao.
Cảnh cho chữ trong nhà ngục là một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”. Trong không gian tối tăm, ẩm ướt, ánh sáng của ngọn đuốc soi rõ những nét chữ tài hoa của Huấn Cao trên tấm lụa trắng. Viên quản ngục khúm núm bên cạnh, thể hiện sự kính trọng và ngưỡng mộ.
Thủ pháp đối lập tương phản được Nguyễn Tuân sử dụng một cách tài tình trong tác phẩm. Sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối, giữa cái đẹp và cái xấu, giữa người tử tù và viên quản ngục, càng làm nổi bật chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm.
“Chữ người tử tù” là một tác phẩm xuất sắc, thể hiện tài năng và tư tưởng của Nguyễn Tuân. Tác phẩm ca ngợi cái đẹp của nhân cách và thiên lương, khẳng định sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác, và thể hiện lòng yêu nước thầm kín của tác giả.
