Xuân Diệu, một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới, nổi tiếng với những vần thơ nồng nàn, say đắm tình yêu và cuộc sống. Trong số đó, “Nụ cười xuân” nổi bật như một bức tranh tuyệt đẹp về mùa xuân, hòa quyện với vẻ đẹp và tâm tư của người thiếu nữ, thể hiện khát vọng tình yêu và hạnh phúc.
Mở đầu bài thơ, một khung cảnh xuân tươi mới, đầy sức sống hiện ra:
Giữa vườn inh ỏi tiếng chim vui
Thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời
Sao buổi đầu xuân êm ái thế!
Cánh hồng kết những nụ cười tươi
Mùa xuân được gợi lên bằng âm thanh rộn rã của tiếng chim, tạo nên một bản hòa ca náo nhiệt cho khu vườn. Trong không gian ấy, hình ảnh thiếu nữ soi mình trong ánh sương sớm, đón nhận những tia nắng ban mai ấm áp, xua tan đi cái lạnh lẽo của mùa đông. Câu hỏi tu từ “Sao buổi đầu xuân êm ái thế!” thể hiện sự ngỡ ngàng, rung cảm của tác giả trước vẻ đẹp dịu dàng, quyến rũ của mùa xuân.
Nụ cười xuân của Xuân Diệu với hình ảnh minh họa cô gái và hoa
Những cánh hoa hồng trong vườn, như hưởng ứng tiếng chim ca và ánh nắng mặt trời, đua nhau khoe sắc, nở rộ những “nụ cười tươi” rạng rỡ. Hình ảnh “cánh hồng kết những nụ cười tươi” là một ẩn dụ độc đáo, thể hiện sự liên kết giữa vẻ đẹp của thiên nhiên và niềm vui, sự tươi trẻ của con người.
Bức tranh mùa xuân tiếp tục được tô điểm bằng ánh sáng, màu sắc, gió và hương thơm:
Ánh sáng ôm trùm những ngọn cao
Cây vàng rung nắng lá xôn xao
Gió thơm phơ phất bay vô ý
Đem đụng cành mai sát nhánh đào
Tóc liễu buông xanh quá mỹ miều
Bên màu hoa mới thắm như kêu
Nỗi gì âu yếm qua không khí
Như thoảng đưa mùi hương mến yêu
Ánh nắng xuân lan tỏa, bao trùm lên những ngọn cây cao, mang đến nguồn sống cho muôn loài. Màu vàng của cây cối, rung rinh trong nắng, tạo nên một khung cảnh xôn xao, rộn rã. Gió nhẹ nhàng thổi, mang theo hương thơm dịu mát, vô tình chạm vào cành mai, nhánh đào, khơi gợi sự giao hòa, kết nối giữa thiên nhiên.
Màu xanh mướt của tóc liễu buông lơi, vẻ đẹp kiều diễm, cùng với sắc hoa tươi thắm, như đang “kêu” gọi, mời chào mùa xuân. Không khí tràn ngập “nỗi gì âu yếm”, như một làn hương thoang thoảng, lan tỏa tình yêu và sự mến mộ.
Mùa xuân không chỉ làm xao xuyến tâm hồn thi sĩ, mà còn gieo vào lòng người thiếu nữ những cảm xúc dịu dàng, sâu lắng:
Này lượt đầu tiên thiếu nữ nghe
Nhạc thầm lên tiếng hát say mê
Mùa xuân chín ửng trên đôi má
Xui khiến lòng ai thấy nặng nề…
Thiếu nữ lắng nghe “nhạc thầm” của cỏ cây, hoa lá, vạn vật trong mùa xuân. Ánh nắng tinh nghịch chiếu lên đôi má, khiến đôi má ửng hồng, như một dấu hiệu của sự trưởng thành, của tình yêu đang chớm nở. Tuy nhiên, trong sự tươi vui ấy, lại ẩn chứa một “nỗi nặng nề” trong lòng thiếu nữ, có lẽ là những tâm tư, những nỗi niềm khó nói.
Thiếu nữ bâng khuâng đợi một người
Chưa từng hẹn đến – giữa xuân tươi
Cùng chàng trai trẻ xa xôi ấy
Thiếu nữ làm duyên, đứng mỉm cười
Hình ảnh thiếu nữ “bâng khuâng đợi một người” gợi lên sự chờ đợi, mong ngóng tình yêu. Dù chưa từng hẹn ước, nhưng giữa khung cảnh xuân tươi đẹp, thiếu nữ vẫn hy vọng vào một tình yêu đẹp. Nụ cười “làm duyên” của nàng, như một lời mời gọi, một sự khẳng định về vẻ đẹp và sức sống của tuổi trẻ.
Bài thơ khép lại bằng một bức tranh xuân tươi tắn, rộn rã, hòa quyện với nụ cười duyên dáng của thiếu nữ. “Nụ cười xuân” là sự kết hợp hài hòa giữa cảm hứng yêu đời, yêu người và những rung động tinh tế trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Qua những hình ảnh thơ giàu sức gợi, Xuân Diệu đã khắc họa thành công bức tranh mùa xuân đầy sức sống, đồng thời thể hiện những khát khao, mong ước về tình yêu và hạnh phúc của tuổi trẻ. “Phân Tích Nụ Cười Xuân” không chỉ là phân tích một bài thơ, mà còn là cảm nhận vẻ đẹp của tình yêu, tuổi trẻ và mùa xuân trong thơ Xuân Diệu.
