“Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử không chỉ là một bài thơ, mà là một bức tranh xuân đầy màu sắc, âm thanh và cảm xúc, gói trọn nỗi nhớ quê hương và tình yêu đời thiết tha.
Mùa xuân, nguồn cảm hứng bất tận của thi ca, đã được Hàn Mặc Tử khai thác một cách độc đáo và tinh tế. Nhan đề “Mùa xuân chín” gợi lên một trạng thái viên mãn, tràn đầy sức sống, khác hẳn với những vần thơ u buồn, kì bí thường thấy trong các tác phẩm khác của ông. Vậy, “mùa xuân chín” trong thơ Hàn Mặc Tử có gì đặc biệt?
Mở đầu bài thơ là một khung cảnh làng quê thanh bình, hiện lên qua những nét vẽ tài hoa của người thi sĩ:
“Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng
Sột soạt gió trêu tà áo biếc
Trên giàn thiên lí. Bóng xuân sang.”
“Làn nắng ửng” gợi lên sự ấm áp, dịu dàng, khác hẳn cái nắng gay gắt của mùa hè. “Khói mơ tan” tạo nên một không gian mờ ảo, huyền diệu. Hình ảnh “đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng” mang đậm nét thôn quê Việt Nam, bình dị mà thân thương. Tất cả hòa quyện lại, tạo nên một bức tranh xuân tràn đầy sức sống. “Sột soạt gió trêu tà áo biếc” là một hình ảnh động, gợi cảm giác tươi vui, rộn ràng. Gió như đang trêu đùa với tà áo biếc, khiến cho mùa xuân thêm phần sinh động. Cách nhân hóa gió làm cho cảnh vật trở nên có hồn, gần gũi hơn với con người.
Từ những hình ảnh cụ thể, nhà thơ khái quát lên một cảm nhận chung: “Trên giàn thiên lí. Bóng xuân sang.” Câu thơ như một lời khẳng định, mùa xuân đã đến thật rồi. “Bóng xuân” không phải là hình ảnh hữu hình, mà là một cảm nhận mơ hồ, một sự chuyển giao nhẹ nhàng của thời gian.
Tiếp theo, không gian mùa xuân được mở rộng ra, với hình ảnh “sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời”:
“Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
Bao cô thôn nữ hát trên đồi
Ngày mai trong đám xuân xanh ấy
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi.”
“Sóng cỏ” là một hình ảnh ẩn dụ độc đáo, gợi liên tưởng đến những đợt sóng xanh mướt trải dài bất tận. “Xanh tươi gợn tới trời” thể hiện sức sống mãnh liệt của mùa xuân. Câu thơ này gợi nhớ đến câu thơ “Cỏ non xanh tận chân trời” của Nguyễn Du, nhưng lại mang một sắc thái riêng, độc đáo hơn. Cùng với cảnh sắc tươi đẹp của thiên nhiên, hình ảnh “bao cô thôn nữ hát trên đồi” mang đến không khí vui tươi, rộn rã của những ngày hội xuân. Tiếng hát của những cô gái như hòa quyện vào không gian, làm cho mùa xuân thêm phần ý nghĩa.
Câu thơ “Ngày mai trong đám xuân xanh ấy/Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi” lại mang đến một chút bâng khuâng, xao xuyến. Mùa xuân là mùa của tình yêu, của sự kết đôi. Nhưng cũng là mùa của sự chia ly, khi những cô gái đến tuổi cập kê phải rời xa gia đình để về nhà chồng. “Đám xuân xanh” là một hình ảnh ẩn dụ chỉ những cô gái trẻ trung, xinh đẹp.
Tiếng ca không chỉ vang vọng trong không gian, mà còn đi sâu vào lòng người:
“Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi
Hổn hển như lời của nước mây
Thầm thì với ai ngồi dưới trúc
Nghe ra ý vị và thơ ngây.”
“Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi” gợi lên sự trong trẻo, cao vút của âm thanh. Tiếng hát không chỉ là âm thanh, mà còn là cảm xúc, là tâm hồn của con người. “Hổn hển như lời của nước mây” là một so sánh độc đáo, thể hiện sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên. “Thầm thì với ai ngồi dưới trúc” tạo nên một không gian riêng tư, tĩnh lặng, nơi con người có thể lắng nghe được những ý vị sâu xa của cuộc sống.
Cuối cùng, nhà thơ hóa thân thành “khách xa” để bày tỏ nỗi nhớ quê hương:
“Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng
Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang.”
“Khách xa” là một hình ảnh quen thuộc trong thơ ca, tượng trưng cho những người con xa quê, luôn mang trong mình nỗi nhớ da diết về quê hương. “Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng” thể hiện sự xúc động, nghẹn ngào của người con xa quê khi bắt gặp hình ảnh mùa xuân. “Chị ấy năm nay còn gánh thóc/Dọc bờ sông trắng nắng chang chang” là một hình ảnh cụ thể, gợi nhớ về những người thân yêu, về cuộc sống lao động vất vả nhưng đầy ắp tình người ở quê hương.
“Mùa xuân chín” không chỉ là một bức tranh xuân tươi đẹp, mà còn là một tiếng lòng tha thiết của người con xa quê, là sự hòa quyện giữa tình yêu thiên nhiên và tình yêu con người. Bài thơ đã thể hiện tài năng sử dụng ngôn ngữ độc đáo, tinh tế của Hàn Mặc Tử, đồng thời mang đến cho người đọc những cảm xúc sâu lắng, khó quên.
